Garanti BBVA Ödeme Sistemleri (GÖSAŞ), BKM ve MasterCard bilgileri üzerinden gerçekleştirdiği ‘Türkiye’de Kartlı Ödemeler 2022’ araştırmasının sonuçlarını açıkladı. GÖSAŞ’ın hazırladığı infografik çalışma, Türkiye’deki banka ve kredi kartı sahipliği oranı, kart harcamalarındaki eğilim ve gelişim, e-ticaret hacmindeki artış, kart kullanımındaki demografik dağılım üzere alanlara ışık tutuyor.
Türkiye’de 15 yaş üstü nüfusun bankacılık sistemine dahili artıyor, kartlı ödemeler giderek yaygınlaşıyor
Araştırmaya nazaran, 2022 yılı sonu prestijiyle Türkiye’de 15+ yaş nüfus içinde banka hesabı olanların oranı yükseliyor. Bir evvelki yıl yüzde 82 olan bu oran 2022 yılında yüzde 86’ya ulaşırken, Avrupa’da ortalama yüzde 97 düzeyinde bulunuyor. Finansal sisteme iştirakin yükselmesiyle banka ve kredi kartı sahipliği de her yıl artarken, nakit kullanımı azalıyor ve kartlı ödeme alışkanlığı da giderek güçleniyor. Ülkemizde 2021 yılında kartlı ödemelerin toplam hane halkı harcamaları içindeki hissesi yüzde 40 iken bu oran 2022 yılında yüzde 42 düzeyine ulaştı. Türkiye ortalaması olan yüzde 42 oranı yüzde 44 düzeyindeki Avrupa ortalamasına her geçen gün daha çok yaklaşıyor. Gelişmiş ülkelerde yüzde 80’e kadar çıkan kartlı ödeme oranının Türkiye’de de nakitten uzaklaştıkça, yakın gelecekte yükselerek Avrupa düzeyini yakalayıp sonrasında gelişmiş ülkeler düzeyine gelmesi bekleniyor.
2022’de 340 milyon adet kart ile 3,7 trilyon TL kart harcaması yapıldı
Araştırma, 2022 yılı sonu prestijiyle Türkiye’deki toplam banka ve kredi kartı adedinin yüzde 17’lik bir artışla 340 milyon adede yükseldiğini (99 milyon kredi kartı, 241 milyon banka kartı) gösteriyor. Kartlarla yapılan alışveriş harcamalarının 3 trilyon 708 milyar TL’ye ulaştığı, bu hacim içinde kredi kartı ile yapılan harcamaların da 2 trilyon 954 milyar TL olduğu görülüyor. Bu toplam harcama sayısı birebir vakitte, 2021 yılına nazaran yüzde 116 üzere önemli oranda bir artışı da tabir ediyor. (2021 yılı 1 trilyon 712 milyar TL).
2022 yılında kredi kartı ile yapılan harcamaların yüzde 75,4’ünün peşin, yüzde 24,6’ünün taksitli olarak gerçekleştiği görülüyor. Kredi kartıyla yapılan e-ticaret harcamalarında ise bir evvelki yıla nazaran daha fazla taksit yapıldığı göze çarpıyor. 2022 yılında taksitli alışverişte e-ticaret hissesi yüzde 50,2’ye yükseliyor. (2021 yılı yüzde 44,5)
Pandemi tesirleri sona eriyor, harcama eğilimleri değişiyor
Kartlar en çok market ve AVM’lerde kullanıldı, en yüksek harcama artışı havayolu dalında oldu. 2022 yılında kredi kartlarının en fazla kullanıldığı kategori yüzde 19 ile market ve AVM’ler oldu. Bilhassa pandemi sonrası meskenlerden dışarı çıkma eğilimi AVM harcamalarını arttırdı. Bunu yüzde 9 ile akaryakıt, yüzde 8 ile elektronik kategorisi takip etti. Başka taraftan kartla yapılan harcamalarda en yüksek artış, yeniden pandemi sonrası seyahat eğiliminin artmasıyla bir arada, yüzde 229 oranla havayolları bölümünde gerçekleşti. Akaryakıt yüzde 184, yeme-içme yüzde 157 artışla havayollarını takip etti. Pandemi sonrası daha fazla seyahat etme, AVM’lerde harcama yapma üzere dışarıdaki aktivitelere yönelik harcamaların artmış olduğu göze çarpıyor. Kartlı harcamalardaki en düşük artış ise yüzde 45 ile telekomünikasyon dalında görüldü.
Temassız ödeme birinci tercih haline geldi, kartlı ödemelerin yarıdan fazlası temassız gerçekleşti
Araştırma, bilhassa pandemi devrinde öne çıkan kartla temassız ödeme alışkanlığının giderek güçlendiğini ortaya koyuyor. Buna nazaran, 2021’de 2,5 milyar olan temassız süreç adedi, 2022 sonu prestijiyle yaklaşık 4 milyar adede ulaşarak 1 yılda yüzde 58 artış gösterdi. Başka taraftan 2022 yılında kartla yapılan yüz yüze süreçler içindeki temassız süreçlerin hissesi da ortalama yüzde 57’ye ulaştı.
E-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki artış suratı düşüyor
Türkiye’de e-ticaret kesimi büyümesini sürdürürken toplam harcamalar içindeki artış suratı düşüyor. 2022 yılında e-ticaret dalındaki harcama hacmi 860 milyar TL’ye ulaştı ve bu sayının toplam kartlı harcamalar içindeki yükü yüzde 29,1’e yükseldi. E-ticaret harcamalarının evvelki yıllardaki artış trendi incelendiğinde, bilhassa pandeminin yaşandığı devri de kapsayan vakit dilimine bakıldığında, 2018’de yüzde 17,4 olan e-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki oranının 2021 yılında yaklaşık 10 puanlık artış ile yüzde 27,6 düzeyine geldiği görülüyor. Lakin pandemi sonrasına bakıldığında e-ticaret harcamalarının toplam harcamalar içindeki artış trendi 2021’den 2022’ye 1,5 puanla daha düşük bir artış suratı kaydediyor. Pandeminin sona ermesiyle bir arada AVM harcamaları üzere fizikî olarak lokasyon bazlı yapılan harcamaların artması, e-ticaret harcamalarının artış suratının düşmesinde öne çıkan sebepler ortasında gösteriliyor.