Türkiye 2023 te Cumhuriyet tarihinin en kritik seçimine sahne olacak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan milletvekili i love that for you izle ve cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılacağı tarihi 14 Mayıs olarak açıkladı Lakin seçim sürecine ait karşılık bekleyen birçok soru var
Erdoğan bu seçimde yine aday olabilecek mi 6 Nisan 2022 de Seçim in the soop friendcation izle Kanunu nda yapılan değişiklikler uygulanacak mı Erdoğan ın TBMM yi feshetme yetkisi var mı Seçimle ilgili tüm tartışmaları anayasa profesörü Süheyl Batum a ve Doç Dr Didem Yılmaz a sorduk intertwined izle
SEÇİM GÜVENLİĞİNE GÖLGE
Yaklaşan seçime ait tartışmaların arkası gerisi kesilmiyor Siz bu tartışmalar için ne diyorsunuz
Türkiye de yakın tarihe kadar seçimlerin yapılmasına ait kurallar hem siyaseten hem de hukuken jungle izle tahminen de en az tartışılan mevzulardan oldu Ne var ki öncelikle 2002 yılıyla başlayan heyetlerin kararlarındaki değişmeler ve 2008 ile 2010 yıllarında seçimlere ait kurallarda yapılan değişiklikle seçimlerin tüm kademelerde kacis izle güvenilirliğini gölgelemeye başlamıştır Günümüzde seçimlere ait iktidar tarafından yapılan açıklamalar arttıkça açık ve temel kuralların şahsî yorumlarla bulanıklaştırıldığı bir sürecin içine girmiş bulunuyoruz
Didem Yılmaz
SANDIKLA HUDUTLU DEĞİL
Seçim kanunlarında kingdom 2 izle yapılan değişiklikleri nasıl yorumluyorsunuz
Hiçbir iktidar seçimle iktidarını kaybetmek istemez ve bunu istemediği için seçimin kurallarını lehine olacak formda değiştirmeye çalışabilir yahut değiştirebilir 1954 ve 1957 seçimlerinden sonra kimi vilayet kiyma izle ve ilçelerin yeniden belirlenmesi seçim etraflarına ait kuralların iktidar lehine olacak halde değiştirilmesi buna örnek olabilir 2001 yılında 1982 Anayasası nın 67 hususuna son fıkra olarak eklenen kural siyasal iktidarların konusanlar izle seçim kanunlarında son anda kendi lehlerinde bir değişiklik yapmalarını maniler Hedef sandığa girecek pusulayı değil yurttaşların seçme ve seçilme haklarını koruyarak idarelerin demokratik kurallara uygun halde kurulmasını böylelikle iktidarın el leanin 7 yasami izle değiştirebilmesini garanti altına almaktadır
TÜM SÜRECİ KAPSAR
6 Nisan 2022 de Seçim Kanunu nda yapılan değişiklik bu seçimde uygulanabilir mi
1982 Anayasası nın 67 unsurunda Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler yürürlüğe let the right one in izle girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz sözü yer alıyor Buradaki seçimlere kısmının oy verme günü mü olduğu yoksa seçim süreci mi olduğu tartışılıyor Yüksek Seçim Kurulu nun YSK 6 Mayıs 2019 günü İstanbul Büyükşehir Belediye İBB Başkanlığı seçimiyle ilgili verdiği karar bu mevzuya açıklık getiriyor YSK kararda 31 Mart 2019 tarihinde yapılan seçimlerde İBB Başkanlığı seçimini iptal ederken münasebetini sandık konseylerinin ilçe seçim konseyi liderleri tarafından yasa kurallarına uyulmadan oluşturulduğuna dayandırmıştır Bu karardan çıkan sonuç seçimin oy verme günü olmadığı oy verme gününü önceleyen ve onu etkileyen tüm bir süreç olduğudur
Bir yıl yasağı seçim sürecini mi kapsıyor
Seçim oy verme gününü de kapsayan bir sürecin bütününün ismidir Bir yıl kuralının uygulanmasında oy verme gününün değil seçim kararının alındığı tarihin temel alınması gerekmektedir Aksinin kabulü bir yıllık mühlet yasağının içinin boşaltılmasıdır Hiç kuşkusuz anayasaya açıklıkla alışılmamıştır
Süheyl Batum
ZATEN İKİ KERE SEÇİLDİ
Tartışılan değerli bahislerden bir oburu de Cumhurbaş kanı Erdoğan ın yine aday olup olamayacağı Anayasa bu mevzuda ne diyor
2007 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle cumhurbaşkanının beş yıllık bir devir için halk tarafından seçilmesi bir kimsenin en fazla iki kere cumhurbaşkanı seçilebileceği kuralıyla bir arada getirilmiştir 2017 yılında yapılan anayasa değişikliğiyle de devir kuralı birebir formda koruma edilmiştir
Bir kimse en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilir Türkiye de aktüelde ortaya çıkan sorun birinci seçiminin 2014 2018 ortasındaki periyot olarak sayılıp sayılamayacağında düğümleniyor
Şu anda vazifedeki cumhurbaşkanı birincisi 2014 yılında parlamenter sistemi uygulanırken yapılan cumhurbaşkanı seçiminde ikincisi ise 2018 yılında anayasa değişikliği sonrasında olmak üzere iki sefer seçildiğine nazaran Bir kimse en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilir kuralına tabi olduğu ortadadır
İNGİLTERE ÖRNEĞİ VERDİ FESİH YETKİSİ KRALDA
Seçimlerin yenilenmesi ne demektir Fesihten farklı mıdır
Meclis in vazife mühleti dolmadan dağılması fesih kararıyla olur Parlamenter hükümet sistemi Birleşik Krallık siyasal tarihinde geliştiğinden fesih kararını veren de kral ya da kraliçe olmuştur yani devlet lideri Fesih kararının birinci tesiri Meclis in dağıtılmasıdır yani vazife müddeti bitmeden vazifesine son verilmesidir
SEÇİMLER YENİLENEBİLİR
Meclis in feshedilmesine daha evvel şahit olduk mu
Türkiye nin kurtuluş uğraşı millet egemenliği temelinde onu temsil eden TBMM eliyle yürütülmüştür Milletin iradesi üzerinde hiçbir gücün bulunamayacağının benimsenmesi bir kuruluş tercihidir Bunun sonucu olarak da TBMM nin kendisinden üstün rastgele bir irade tanımaması onun hiçbir irade tarafından dağıtılamaması kuralını da beraberinde getirmiştir Bu çerçeveden bakıldığında bizim hukukumuzda fesih kurumu bulunmadığı açıktır 1961 ve 1982 Anayasası nda fesih yerine seçimlerin yenilenmesi denmesi bu siyasal geçmişe dayanmaktadır Yalnızca 7 Haziran 2015 seçimlerinden sonra bu yetki o devrin cumhurbaşkanı tarafından kullanılmıştır
60 GÜNLÜK SÜREYE TABİ
İktidarın erken seçim yerine seçimlerin güncellenmesi sözünü kullanmasını nasıl karşılıyorsunuz
Anayasa kurallarına nazaran Meclis in ve cumhurbaşkanının misyon mühleti beş yıl ve her ikisinin seçimlerinin birebir gün yapılması kuralı var Erken seçim TBMM nin ya da cumhurbaşkanının misyon müddeti dolmadan seçimlerin yapılmasıdır Seçim tarihinin güncellenmesi halinde bir seçim çeşidi yoktur
Seçimlerin yenilenmesine karar verilirse seçimler hangi takvime göre yapılır
İster TBMM ister cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesi kararını alsın seçim takvimi 60 günlük mühlete doğaldır
İKTİDARIN SAVLARININ TEMELİ YOK
Erdoğan ın birinci vazife mühletinin 2018 de başladığı savları da var Bunun desteği nedir
Bu 6771 sayılı kanunun 18 b düzenlemesine dayandırılmaktadır Dayanılan düzenlemede anayasanın 75 77 101 ve 102 unsurlarında yapılan değişikliklerin birlikte yapılacak birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ait takvimin başladığı tarihte yürürlüğe gireceğini belirtilmektedir Hatırlanacağı üzere seçimler 24 Haziran 2018 de tamamlanmış cumhurbaşkanı 9 Temmuz 2018 tarihinde yemin ederek misyonuna başlamıştır Şu durumda 2018 yılında seçim yapıldığında ve cumhurbaşkanı seçimi kazanıldığında yeni sistem şimdi yürürlükte değildir zira şimdi cumhurbaşkanı vazifeye başlamamıştır Bu cumhurbaşkanının ikinci defa seçildiğini açık halde ortaya koymakta ve TBMM karar almadığı sürece 2023 yılında yapılacak seçimlere aday olabilme imkânının kalmadığını göstermektedir Sonuç olarak cumhurbaşkanının birinci vazife periyodunda olduğunu ispatlamak için başvurulan 18 husus aslında durumun tam aksini ortaya koymaktadır
İKTİDAR TAM KARŞITINI ARGÜMAN EDİYOR
Bu argümanın da hukuka dayanan bir temeli bulunmadığı ortadadır Yasa önünde eşitlik kuralı gereği cumhurbaşkanı seçilme hakkı artık kalmamıştır
Bunun tek istisnası 1982 Anayasası nın 116 unsurunda yer alır Şayet misyondaki cumhurbaşkanı ikinci devrindeyse üçüncü devir için adaylığı TBMM nin seçimlerin yenilenmesi kararı sonrasında mümkündür Bu türlü bir karar alınmadığı sürece ikinci devrinde olan bir cumhurbaşkanının üçüncü devrine aday olabilmesi mümkün değildir Mümkün olduğunun söylenmesi onu imtiyazlı bir kişi yapmaya çalışmaktır