Anadolu’da değerli bir simge olan ve halk ortasında “Şahmeran” ya da “Şahmaran”; aşağısı yılan, üstü ise insan biçimindeki Maran ismi verilen doğaüstü yaratıkların başında bulunan ve hiç yaşlanmayan, ölünce ruhunun kızına geçtiğine inanılan varlıktır.
ŞAHMERAN NEDİR?
Şahmeran sözcüğü, Farsça şâh ve mârân; yılanlar sözlerinin birleşmesiyle meydana gelmiştir. Her ne kadar “şah”, erkekler için kullanılan bir unvansa da Şahmeran’a ait tüm efsanevi kayıtlarda ve Şahmeran efsanelerine mahsus tüm betimlemelerde varlık dişidir.
ŞAHMERAN EFSANESİ NEDİR?
Kulturportali.gov.tr’de yer alan bilgiye nazaran Tarsus’ta binlerce yıl evvel yedi katlı yeraltında yaşayan yılanlar varmış. Meran ismi verilen bu yılanlar, akıllı, şefkatli ve barış içinde yaşarlarmış. Meranların kraliçesine Şahmeran denirmiş. Şahmeran genç ve hoş bir bayanmış. Efsaneye nazaran, Şahmeranı gören birinci insan Cemşab’mış. Cemşab geçimi için odun satan yoksul bir ailenin oğluymuş. Bir gün Cemşab ve arkadaşları bal dolu bir mağara keşfetmişler. Balı çıkarmak için Cemşab’ı aşağıya indiren arkadaşları hisselerine daha çok bal düşmesi için onu orada bırakıp kaçmışlar. Cemşab mağarada bir delik görmüş ve buradan ışık sızdığını farketmiş. Cebindeki bıçak ile deliği büyütünce, ömründe görmediği kadar hoş bir bahçe görmüş. Bu bahçede eşi gibisi olmayan çiçekler, havuz ve pek çok yılan görmüş. Uzun yıllar burada yaşamış ve Şahmeran’ın inancını kazanmış.
Yıllar sonra, ailesini çok özlediğini söyleyip gitmek için yalvarmış. Bunun üzerine Şahmeran kendisini salıvereceğini, lakin yerini kimseye söylemeyeceğine dair kelam vermesini istemiş. Şahmeran’a kelam verip ailesine kavuşan Cemşab uzun yıllar verdiği kelamda durarak Şahmeran’ın yerini kimseye söylememiş. Bir gün ülkenin padişahı hastalanmış. Ülkenin veziri hastalığın devasının Şahmeran’ın etini yemek olduğunu söylemiş ve her yere haber salınmış. Cemşab kuyunun yerini söylemeye zorlanmış. Cemşab mecbur kalıp kuyunun yerini gösterince Şahmeran bulunup dışarı çıkarılmış. Şahmeran Cemşab’a; “Beni toprak çanakta kaynatıp suyumu Vezire içir, etimi de Padişaha yedir” demiş. Böylelikle vezir ölmüş padişah da güzelleşip Cemşab’ı veziri yapmış.
Efsaneye nazaran Şahmeran’ın öldürüldüğünü yılanlar o günden beri bilmemektedirler. Tarsus’un, Şahmeran’ın öldürüldüğünü öğrenen yılanlar tarafından bir gün istila edileceği rivayet edilir.