İran’da 16 Eylül’de ahlak polisinin nezareti altında ömrünü yitiren Mahsa Amini ile patlak veren protestoların yerini bir müddetliğine sessizlik aldı.
Böylesi bir devirde ise İran Kültür ve Turizm Bakanı İzzetullah Zargami’nin açıklamaları dikkat çekti.
Zargami, Amini’nin vefatından bu yana ülkedeki bayanların başörtüsü takmadan görüldüğü gerçeğini kabul ederek şunları söyledi: “Sosyal hayatı uygunlaştırmak için alan açmak, insanları anlamak ve onlara karşı katı olmamak gerekiyor.” Zargami ayrıyeten, “Başörtüsü takmayan bir bayana sert davranan bir erkek var ise ve bayana bakmak onu heyecanlandırıyorsa gözlerini kapatmasını tavsiye ediyorum” dedi. Zargami’nin açıklamalarını ve ülkedeki protestoların gidişatını Medeniyet Üniversitesi’nden İran uzmanı Gizem Aslantepe ve Londra’da yaşayan İranlı gazeteci Maryam Moqaddam, Cumhuriyet’e kıymetlendirdi.
ÖNCESİ VE SONRASI
İran’da çeşitli bakanların ve milletvekillerinin bazen şurası tertibin kendilerine sağladığı alan içerisinde muhalif siyasi çıkışları olabildiğini anlatan Aslantepe, “Bu çeşit çıkışlar genelde ‘toplumun tepkisini’ azaltmak için yapılır” dedi. İran’ı protestolar öncesi ve sonrası olmak üzere ikiye ayırabileceğini söyleyen Aslantepe, “Protestoların sönümlenmesi bittiği manasına gelmiyor. İran’da o denli bir muhalif hareket oluştu ki bu hareket; emekçisinden orta sınıfına, öğrencisinden esnafına, reformistinden ılımlısına, solcusundan dindarına, feministinden anarşistine, gencinden yaşlısına bütün farklı ve müesses nizam tarafından marjinalize edilen bölümleri ve siyasi fraksiyonları içerisine alabilecek kadar genişledi. 1979’da Şah’a karşı oluşan muhalif cephe İran’da tekrar ortaya çıktı ve bu defa gayesinde siyasal İslamcılar var” diye konuştu.
KADINLARIN YÜREK EYLEMİ
Zargami’nin eski ihtilal muhafızları kumandanı olduğunu anlatan Moqaddam, “Biliyoruz ki mecburî başörtüsü yasası hâlâ yürürlükte ve çok sıkı bir formda uygulanıyor” dedi. Fotoğraflar aracılığıyla İran’da başörtüsü takmayan bayanların görüldüğünden bahseden Moqaddam, bunun yalnızca bir direniş biçimi olduğunu söyledi ve ekledi: “Bu, çabalarından vazgeçmeyen İranlı bayanların bir yürek aksiyonu.”
İran genelinde ölenlerin gerçek sayısının en az iki yahut üç kat daha fazla olabileceğini de kaydeden Moqaddam, “En az 500 kişi öldürüldü ve yaklaşık 20 bin kişi tutuklanıp mahpusa atıldı. Hükümetin İranlı bayanlara her türlü özgürlüğü vermek konusunda hiçbir değişiklik yapmadığını ve pes etmediğini açıkça görüyoruz” tabirlerini kullandı.