Efnan Atmaca – Çocuklar çizgi sinemaları sever ancak pekala yetişkinler niçin çizgi sinema izler? Gerçek soru neden yetişkinler çizgi sinema izlemeli olmalı aslında? Özet yanıt: Unuttukları bedelleri hatırlamak için. Haydi gelin biraz açalım bu yanıtı. Çizgi sinema seyrederken bir vakitler kendimizin de çocuk olduğunu anımsarız. Çocuk olarak dünyayı gözlemlemek çocukları hakikat yönlendirmek için kıymetlidir. Çizgi sinemalar dostluk, arkadaşlık, kardeşlik üzere hislerin sıcaklığını hissettirir. İnsanların güzel taraflarını görmemizi sağlar ve hayata hem keyifli bir pencereden bakmanın, hem de insancıl olmanın kapılarını açar. İkinci soru geliyor.
Bu kadar pak mudur çizgi sinemalar? Hayır, mesela bayıldığımız “Şirinler”de yalnızca bir bayan karakter olması çocuklara ne öğretir? Ya da Alplerin huzurlu havasını konutlarımıza getiren “Heidi”nin daima çıplak ayaklı olmasının nedenini biliyor musunuz? Jerry ve Tweety’nin sempatikliğiyle haylaz diye bellediğimiz kediler de öteki bir tartışma konusu. Sevabıyla günahıyla dünden bugüne çizgi sinemalar ortasında bir seyahate çıkalım.
Tsubasa vurdu, gol oldu
Bazı çizgi sinemalar var ki hiç eskimez. Örneğin “Kaptan Tsubasa”. Yekten futbolla girdim ancak ben de topa Tsubasa üzere vurmayı hayal eden çocuklardandım ki günümüzde de çocuklar onu örnek alıyor. Biraz dikkat ederseniz “Tsubasa”daki o akrobatik vuruşlar bugünlerin Playstation’daki futbol oyunlarında yer alan hareketlerin ilham kaynağı. Kaptan Tsubasa’nın hüneri yalnızca özel vuruşları değildi elbette çalışmayı, kadro olmayı, yeri gelince fedakârlık yapmayı öğretiyordu. Yanlış davranışlarda bulunan arkadaşların sevgiyle, dostlukla değiştirilebileceklerini anlatıyordu. Bugünün çocuklarına en büyük öğüdü ise “Kendinizi yıldız sanmayın. Asla en yeterli siz değilsiniz. Lakin birlik olursanız kazanırsınız.” Dünün çocukları ondan uğraş ve mütevazılığı öğrendi, umarım bugünün çocukları ekip olmanın ehemmiyetini anlarlar onu seyrederken.
Kazın yerini jet aldı
Eskiden çizgi sinemalarda kazlarla seyahat edilirdi. Morton’u hatırlar mısınız? Uçan kaz… Hayvanlara makûs davranan Nils, günün birinde bir büyücü tarafından parmak çocuğa dönüştürülüyordu ve çiftliklerindeki kaz ile yaban kazlarından oluşan bir sürüye katılıyordu. Sonra da kuzeye uçup heyecan dolu maceralar yaşıyordu. Nils’in artık düzgün bir insan olması bizim güzelimize giderken onlarla birlikte farklı ülkeler, yerler, beşerler ve hayvanlar tanıyorduk. Lakin artık çocuklar kazlarla değil jetlerle uçuyorlar. “Harika Kanatlar”da kargo uçakları hem çocuklara bekledikleri paketleri götürüyor hem de farklı kültürlerle onları tanıştırıyor. Ve evet, en az “Uçan Kaz” kadar eğlenceliler.
Pembe dizilerin en başı
Kız çocukları için “Şeker Kız Candy”nin yeri başkadır. Dünya tatlısı Candy annesiz-babasız bir çocuktu, çok yeterli kalpliydi ve başına bin türlü talihsizlik geldi. Onun acılarıyla üzülüp aşklarıyla memnun olan bir kuşaktık. Aslına bakarsanız pembe dizilerin çocuk versiyonuydu. Hatta müziği bile vardı: “Şeker Kız Candy, Anthony’yle evlendi. Bunu duyan Lisa, hapşırıktan geberdi”… Biraz insafsız olduğunu kabul etmeliyim. Şeker Kız’ın yerinde Uğurböceği var artık. Üstelik güzel kalpli olduğu kadar güçlü de. Sevdiği çocuk ise tekrar bir harika kahraman Kara Kedi.
Alpler’den bildiri var
“Heidi”, çocuk saflığının çizgi versiyonuydu. Alp Dağları’nda yaşayan Heidi, arkadaşı Peter ve köpeği Joseph ile sevinç içinde geçirirlerdi günlerini. Keçilerini de unutmayalım. İsviçre hakkında bilgiler edindiğimiz kadar düzgünlük, dostluk üzerine dersler alırdık. Tahminen birazcık Heidi’nin dedesinin sert olması korkuturdu çocukları. Ben neden başkaları ayakkabı giyerken Heidi çıplak ayak anlamazdım. Sonra öğrendim ki bu saf kız aslında yaşıtı birçok İsviçreli üzere ‘köle çocuk’muş. 50 yıl öncesine kadar pek çok yetim, yoksul aile çocuğu bakıcı ailelerin yanına verilir ve bu aileler tarafından köle üzere çalıştırılırmış.
“Heidi”nin müellifi da yarattığı karakterle bu insanlık ayıbına işaret etmek istemiş. Hasebiyle bu güzel yürekli kız hem bize saflığı öğretti hem de haksızlığın sembolü oldu.
Feminist Şirine
“Şirinler” bir diğer tartışmalı çizgi sinema. Onlar en sempatik halleriyle “Hadi Şirinleyelim o zaman” derken ortalarında tek bir kız olması taze dimağlarda farklı izler bıraktı. Aslında kızlarla erkeklerin birlikte oynamayı sevmediği vakitlerde bu ‘kast’ın sıkıntılı olduğu katiydi. Tamam, bugün bile seyrediliyor ve seviliyor bu minik, mavi, sempatik kahramanlar. Zira onlar herkesin eşit olduğu, birbirini sevdiği, güzel niyetlilerin her vakit kazanacağı bir dünyanın mümkün olduğunu gösteriyorlar. Ben de onlara çok kıyamayarak takıldığım “Neden tek bayan?” sorusuna “Çünkü o tek başına gayret veren dişi bir birey olarak feminizmi temsil ediyor” karşılığını veriyorum.
Bir kedi gördüm sanki
Gelelim kedilerin makus talihine. Jerry ve Tweety o kadar şirindi ki yalnızca yaradılışlarından dolayı onların peşine düşen Tom ile Sylvester’ın başına gelen türlü felakete hiç üzülmedik, tersine o hâle düşmelerine güldük. Tahminen de “Neden hayvanlara eziyet ediliyor?” sorusunu sorarken o yıllara bakmak gerekiyor. Artık Tom ve Sylvester’a kızmaktan çok onları da sevelim ki sevgiyi hissedip kendilerinden güçsüzlere ziyan vermek istemesinler. Neyse ki Garfield da vardı da biraz sempati topladı kediler çizgi sinemada.