“Muhabbet Bağına Girdim”, “Çile Bülbülüm Çile”, “Ağla Gözlerim Ağla” ve “Telli Turnam”ın da ortalarında bulunduğu unutulmaz yapıtlara imza atan sanatçı Hafız Sadettin Kaynak, gerisinde 42 farklı makamda 632 eser bıraktı.
SADETTİN KAYNAK KİMDİR?
Hacıoğulları ismiyle tanınan Fatih Mescidi’nin hocalarından Ali Alaeddin Efendi ile Havva Hanım’ın oğlu Kaynak, 15 Nisan 1893’te İstanbul’da dünyaya geldi.
Sanatçı, birinci ve ortaöğrenimini İstanbul Aksaray’da tamamladı. Kur’an’ı Kerim’i 9 yaşında ezberleyen Kaynak, Mercan İdadisi’nin akabinde, Balkan Harbi vaktinde Darülfünun İlahiyat Fakültesi’ne girdi.
Sadettin Kaynak, sesinin hoşluğuyla çok küçük yaşlarda etrafının dikkatini çekti ve Hafız Melek Efendi’den dersler aldı.
Darüşşafaka Cemiyeti’nde, musiki öğretmeni Kazım Uz’dan nota ve tarz eğitimi alan sanatçı, ilahi ve fasıl mevzularında Pir Cemal Efendi’den yararlanarak kendini geliştirdi.
Sanatçı, I. Dünya Savaşı’nda tahsil çağındaki gençlerin askere çağrılması üzerine, 1917’de vatani vazifeye başladı. Diyarbakır’da askerlik misyonuna alınan sanatçı, daha sonra Mardin, Elazığ ve Harput’ta vazife yaptı.
Usta bestekar, Cumhuriyet’in kurulması sırasında askeri gemilerde bir süre katip olarak çalıştı.
Zehra Hanım’la 1926’da evlenen sanatkarın, Cavidan, Yavuz, Feyyaz ve Günaydın ismini verdiği dört çocuğu oldu.
Kaynak, hüzzam makamındaki “Hicran-ı Elem” isimli birinci bestesini 1926’da kaleme aldı.
Yavuz Sultan Mescidi’ne 1928’de başimam olan sanatçı, bestekar ve icracı kimliğinin vakit zaman ön plana çıkması nedeniyle bir tercih yapmak zorunda kaldı. İmamlık vazifesinden istifa ederek, kendini büsbütün musiki çalışmalarına verdi.
Usta sanatçı, 1926’da plak doldurmak üzere Berlin’e, çeşitli tarihlerde de Viyana, Paris ve Milano’ya gitti. Kaynak, muharrir İbnülemin Kemal Mahmut İnal’a verdiği mektubunda, hayat kıssasını şöyle anlatmıştı:
“İstanbul’a döndükten sonra sinema musikisi bestelemeye heves ettim; Mısır’dan getirilen 85 adet sinemanın müziklerini. Her sinemada 10 ila 20 eser vardı. Beş yıl müddetle İpekçi Kardeşler sinema şirketine bağlı kaldım. Bu esnada yerli sinemalar için eserler de besteledim. Yerli sinemalardan ‘Allah’ın Cenneti’nde, Arap sinemalarından ‘Leyla ile Mecnun’da sinema alanında birinci bestelerimi verdim.
Bu esnada merhum Atatürk beni çağırttı. Bir Kur’an-ı Kerim verdi. İmzasını koydu. Kur’an-ı Kerim’de muharebeye müteallik [savaşa dair] ayetlerin çevirilerini tespit ederek, ordu kumandanlarına bir nutuk vermemi emretti. Hazırlandım. Atatürk’ün karşısında, ordu kumandanlarının hazır bulunduğu bir mecliste bu buyruğu yerine getirdim. Atatürk, ‘Kuran’da neler varmış da bizim haberimiz yok.’ dedi. Müteaddit kezler birçok vesilelerle Atatürk’ün huzuruna kabul olundum”
SADETTİN KAYNAK’IN BESTELERİ
Eserlerinde çok varlıklı bir folklor yapısı göze çarpan sanatçı, halk müziğinin bölgesel motiflerini derinlemesine inceledi. Müzik ile türkü ortası bir özellik taşıyan üslup kullanarak kendine has bir form oluşturdu.
Kaynak, gezdiği yörelerin özelliği olan uzun havalar ve hoyrat ezgilerin yapısından da etkilenerek hüseyni, gerdaniye ve muhayyer makamlarında da eserler besteledi. Halk ozanları Yunus Emre, Karacaoğlan ve Erzurumlu Emrah’ın şiirlerini ve anonim halk ezgilerini de besteledi.
Besteleriyle Türk sanat müziğinde özel bir yeri olan Kaynak, 1932’de bestelediği ve Safiye Ayla’nın yorumuyla ünlenen “Çile Bülbülüm Çile” müziğinin plak, radyo ve konserlerdeki telif haklarını Safiye Ayla’ya verdi ve bu müzik ile anılır oldu. Muhayyer makamdaki müziğin güftesini Vecdi Bingöl kaleme aldı.
Usul, ritim, tempo değişiklikleri ve makam geçişleri istikametinden varlıklı eserler ortaya koyan Kaynak, binin üzerinde beste yaptı.
Sadettin Kaynak’ın bestelerinin birden fazla periyodun ünlü sanatkarları Münir Nurettin Selçuk, Müzeyyen Senar, Safiye Ayla, Hamiyet Yüceses, Şükran Özer ve Mualla Mukadder tarafından seslendirildi ve plakları satış rekorları kırdı.
Kaynak’ın unutulmayan yapıtlarından kimileri şöyle:
“Benim Yarim Gelişinden Bellidir”, “Tel Tel Taradım”, “Kara Bulutları Kaldır Aradan”, “Muhabbet Bağına Girdim Bu Gece”, “Dertliyim Ruhuma Hicranını”, “İncecikten Bir Kar Yağar”, “Çile Bülbülüm Çile”, “Ben Hoşa Güzel Demem”, “Enginde Yavaş Yavaş”, “Gönül Nedir Bilene Gönül Veresim Gelir”, “Leyla Bir Özge Candır”, “Niçin Baktın Bana Öyle”, “Leylakların Hayali”, “Bir Rüzgardır Gelir Geçer Sanmıştım”, “Ela Gözlerine Kurban Olduğum”, “Yanık Ömer”
SADETTİN KAYNAK’IN ÖLÜMÜ
Sadettin Kaynak, 1953’te Sultanahmet Mescidi’nin ikinci imamlığına getirildi. “Yavuz Sultan Selim Ağlıyor” sinemasının müzik çalışmaları sırasında felç oldu. 14 Ağustos 1954’te yapılan jübilesinin akabinde Kadıköy Koşuyolu’ndaki meskenine çekildi.
Usta sanatçı, 3 Şubat 1961’de Haydarpaşa Numune Hastahanesi’nde hayatını kaybetti ve Merkezefendi’deki aile kabristanına defnedildi.