Önder Yılmaz – Çevre Bakanlığı, dünyada zelzele felaketlerine en hazırlıklı ülke olan Japonya ile bir iş birliği protokolünü hayata geçirecek. Türkiye zelzele izolatörü mevzuatını alacağı Japonya’ya dünyaya örnek olan “hasar tespit yazılımını” verecek. TBMM Sarsıntı Araştırma Komisyonu’na bilgi veren Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürü Banu Aslan, sık sık zelzele felaketinin yaşandığı Türkiye’de hasar tespit tekniğinin epey geliştiğini kaydetti.
Hasar tespit çalışmalarını üç kademede yürüttüklerini belirten Aslan, şu bilgileri verdi:
“İlk olarak özel yazılımlı İHA ya da ‘drone’larla sarsıntının birinci anlarından itibaren ya da bizim alana intikal ettiğimiz birinci andan itibaren üstten izleme yapılarak kaç takımın oluşturulması gerektiği, ne kadar müddette bitirmemiz gerektiğiyle ilgili dataları elde ederek buna nazaran planlamamızı hayata geçiriyoruz. Bunlar yalnızca manzara alan ‘drone’lar değil, hasarın, çatlağın eğimini, açıklığını, risk teşkil edecek boyutunu çekim alabilen, koordinat atabilen özel yazılımlı ‘drone’larımız. İkinci basamakta mühendis ve mimarlardan oluşan takımlarımız, tek tek her binaya girerek hasar tespit çalışmalarını yapıyorlar. Üçüncü çalışmamız ise deneysel aygıtlarla, toplu inceleme biçiminde gerçekleştirilenler. Bunlar arama kurtarma alanlarında dayanak oluyor. Yani arama kurtarma devam ederken, artçı sarsıntılar nedeniyle yanlarda eğilmiş ya da deplasman yapma riski olan yapıların ölçümünü yaparak, anında AFAD’a bilgi veriyor.”
Türkiye metodu
Tarama metotlarına ait milletlerarası alanda mükafatlar aldıklarını belirten Aslan, şöyle devam etti:
“Kamuda en düzgün inovasyon mükafatını Amerika’dan EBIS (Elektronik Beton İzleme Sistemi) ve KAYES (Kamu Yapıları Envanter Sistemi) almıştır. Bu çalışmayı 81 vilayetimizde başlattık, yüzde 90 düzeyindeyiz. Milletlerarası en saygın bilim mecmualarında yüzde 90’nın üzeri oy alarak bilimsel metot olarak kabul edildi. ‘Türkiye metodu’ olarak geçiyor ve dünyada da uygulayan üniteler, bilim adamları bu hususta sorular soruyor. 530 bin kamu yapısının yaklaşık 490 binine geldik. Saha çalışmaları bittikten sonra raporlama, tahlil çalışmaları başlayacak.”
Aslan, yapı kontrolünün denetlenmesinin de teknik modellerin gelişmesiyle birlikte katlanarak arttığını lisana getirerek 2008 yılında 230, 2009’da 514, 2012’de 6 bin 724, 2017’de 12 bin ve 2022 yılında 20 bin 200 kontrol yapıldığını belirtti.
8 ülkeyle EBİS protokolü
2016 yılında birinci uygulaması yapılan Hasar Tespit Sistemi’nin (HTS) dünyaya örnek olacak pozisyona geldiğini tabir eden Aslan, “Büyük bir gururla söylüyorum. Japonların bile örnek aldığı bir sistem. Ortamızda iş birliği çalışması yaparak onlardan izolatör mevzuatını alacağız, biz de hasar tespit yazılımını onlara vereceğiz. Bu bahiste bir protokol de hazır, inşallah nisan ayında bitecek” dedi. Yeni imal teknolojilerini araştırdıklarını bu maksatla bakanlık bünyesinde AR-GE Daire Başkanlığı kurduklarını, bilhassa izolatörlü sistemlerin kullanılmasına odaklandıklarını aktaran Aslan, Elektronik Beton İzleme Sistemi’nin (EBİS) de dünya ülkelerinin ilgisini çektiğini söyledi. Bugüne kadar sekiz ülkeyle protokol imzaladıklarını belirten Aslan, “JICA ve Japonya’yla da bugün yarın imzalama aşamasındayız” dedi.