Bilim müellifi ve tıp tabibi Pedram Türkoğlu, Türkiye’de kuşağı tehlike altında olan engerek çeşitlerini derledi. Türkoğlu, Türkiye’de toplamda 56 yılan tipinden 13’ünün engerek, 1’inin kobra olduğunu belirterek, “Fakat kimileri ‘tür kompleksi’ olarak ele alındığı için içerisinde birçok tipi içeren popülasyon çeşitleri bulunabilmektedir. Kimilerinde da data yetersizliğinden ötürü tür/alt çeşit konusunda uyuşmazlık vardır. Münasebetiyle bu sayılar, kaynaktan kaynağa nazaran değişebilir. Lakin kesin bir gerçek var ki; kimi engereklerin jenerasyonları ‘tür seviyesinde’ tehlikede olmasa da ülkemizde yaşayan popülasyonlarının tehlikede olduğudur” dedi.
3’Ü ENDEMİK 6 CİNSİN JENERASYONU TEHLİKEDE
Türkiye’de tıp düzeyinde IUCN listesinde kuşağı tehlikede 6 engerek çeşidi olduğunu kaydeden Türkoğlu, “Nesli tehlikedeki cinsler Wagner engereği, Anadolu engereği, Darevski engereği, Kafkas engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği. Bunlardan Anadolu engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği endemik. Yalnızca Türkiye’de, bu topraklarda yaşamaktalar. Endemik olmayanlar da esasen çok kısıtlı bir coğrafyada yaşıyor” diye konuştu.
Engerek çeşitleri için daha çok araştırmaya muhtaçlık duyulduğunu belirten Türkoğlu, “Habitat kaybı, egzotik ticaret ve kasti/kazayla öldürülme nedeniyle kuşakları yok olmanın eşiğine geldi. Engerekgiller için hem taksonomik hem toksikolojik araştırmalara daha fazla gereksinim var. Literatürde tür/alt tıp uyuşmazlıkları bile mevcut. Örneğin bir cins yalnızca Erzincan’daki tek lokasyondan tanımlandı. Bu yüzden popülasyon statüsü dahi bilinmiyor” dedi.
‘HER BÖLGEDE EN AZ 1 CİNS İLE KARŞILAŞMAK MÜMKÜN’
Türkiye’de herpetoloji (sürüngen ve amfibi bilimi) alanında çok değerli çalışmalara imza atan merhum Prof. Dr. Bayram Göçmen’in yanı sıra Mehmet Anıl Oğuz, Abdurrahman Sefalı ve Naşit İğci’nin jenerasyonu tehlike altındaki çeşitlere ilişkin fotoğraflarını derlemesinde kullanan Türkoğlu, engereklerin, Türkiye’nin her bölgesinde görülebildiklerini açıkladı. Türkoğlu, “Ege ve Akdeniz’de yüklü olarak şeritli engerek, Güneydoğu’da en önemli koca engerek üzere Türkiye’nin neredeyse her bölgesinde en az bir engerek çeşidi ile karşılaşmak mümkün. Lakin engerekler tabiatta kolay kolay karşılaşılan çeşitler değil. Birden fazla noktürnal (gececil) olduğu için gündüzleri güneşlenmedikleri takdirde, kayaların yahut kütüklerin altında saklanarak geçirirler” diye konuştu.
YILANLARA KARŞI YANLIŞ ÖN YARGI
Halk ortasında yılanlara karşı büyük bir ön yargı ve yanlış anlaşılma olduğuna dikkat çeken Türkoğlu, “Habitat kaybı, yasa dışı toplama, kasıtlı yahut kazayla öldürme olayları engerekler için esas tehditler olarak belirlendi. Kuşaklarının korunması için öncelikle yüksek engerek yoğunluğu tespit edilen bölgelerde korunan alanlar yaratılmalı. Yasa dışı toplama önlemeli ve denetimler artırılmalıdır. En değerlilerinden biri ise mahallî halk ortasında taammüden yahut kazayla engerek vefatlarını azaltmak için farkındalık yaratılmalıdır. Beşerler, engereklerin avları ortasında değildir” diye konuştu.
‘YILANLAR DA EKOSİSTEMİN BİRER PARÇASI’
Yılanların besin zincirinin kritik bir halkası olduğuna vurgu yapan Türkoğlu, şu davette bulundu:
“Engerekler dahil yılan popülasyonu azalırsa; avları olan kemirici popülasyonunun artması demektir. Bu da hantavirüs üzere enfeksiyon tesirleri ile müsabaka riskinin artması ve ekinlerde, tarlalarda istenmeyen sonuçlar demektir. Hepsinden öte, onlar da başka hayvanlar üzere ekosistemin birer kesimidir. En az bizler kadar bu gezegende hayat hakları vardır. Hatta şimdiki araştırmalarda yılanlar ortasında da toplumsal alakalar olduğu belirtilmektedir. Bu hususta almamız gereken çok yol var. Medya ve toplumsal medyanın gücü ile kıymetli adımlar alacağımıza inanıyorum.”