Türkiye’de görülen 13 engerek cinsinden 3’ü endemik, 6’sı, Dünya Doğayı Müdafaa Birliği’nin (IUCN) kuşağı tehlike altındaki türler ortasında bulunuyor. Bu tiplere ait çalışma yapan Pedram Türkoğlu, “Habitat kaybı, yasa dışı toplama, kasıtlı yahut kazayla öldürme olayları engerekler için en önemli tehditler olarak belirlendi. Kuşaklarının korunması için öncelikle yüksek engerek yoğunluğu tespit edilen bölgelerde korunan alanlar yaratılmalı” dedi.
Bilim müellifi ve tıp tabibi Pedram Türkoğlu, Türkiye’de jenerasyonu tehlike altında olan engerek çeşitlerini derledi. Türkoğlu, Türkiye’de toplamda 56 yılan cinsinden 13’ünün engerek, 1’inin kobra olduğunu belirterek, “Fakat kimileri ‘tür kompleksi’ olarak ele alındığı için içerisinde birçok tipi içeren popülasyon çeşitleri bulunabilmektedir.
Bazılarında da data yetersizliğinden ötürü tür/alt cins konusunda uyuşmazlık vardır. Hasebiyle bu sayılar, kaynaktan kaynağa nazaran değişebilir. Lakin kesin bir gerçek var ki; kimi engereklerin jenerasyonları ‘tür seviyesinde’ tehlikede olmasa da ülkemizde yaşayan popülasyonlarının tehlikede olduğudur” dedi.
3’Ü ENDEMİK 6 ÇEŞİDİN JENERASYONU TEHLİKEDE
Türkiye’de cins düzeyinde IUCN listesinde jenerasyonu tehlikede 6 engerek tipi olduğunu kaydeden Türkoğlu, “Nesli tehlikedeki çeşitler Wagner engereği, Anadolu engereği, Darevski engereği, Kafkas engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği. Bunlardan Anadolu engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği endemik. Sadece Türkiye’de, bu topraklarda yaşamaktalar. Endemik olmayanlar da aslında çok kısıtlı bir coğrafyada yaşıyor” diye konuştu.
‘HER BÖLGEDE EN AZ 1 CİNS İLE KARŞILAŞMAK MÜMKÜN’
Türkiye’de herpetoloji (sürüngen ve amfibi bilimi) alanında çok kıymetli çalışmalara imza atan merhum Prof. Dr. Bayram Göçmen’in yanı sıra Mehmet Anıl Oğuz, Abdurrahman Sefalı ve Naşit İğci’nin kuşağı tehlike altındaki cinslere ilişkin fotoğraflarını derlemesinde kullanan Türkoğlu, engereklerin, Türkiye’nin her bölgesinde görülebildiklerini açıkladı.
Türkoğlu, “Ege ve Akdeniz’de yüklü olarak şeritli engerek, Güneydoğu’da esas koca engerek üzere Türkiye’nin neredeyse her bölgesinde en az bir engerek çeşidi ile karşılaşmak mümkün. Ama engerekler tabiatta kolay kolay karşılaşılan çeşitler değil. Birçok noktürnal (gececil) olduğu için gündüzleri güneşlenmedikleri takdirde, kayaların yahut kütüklerin altında saklanarak geçirirler” diye konuştu.
YILANLARA KARŞI YANLIŞ ÖN YARGI
Halk ortasında yılanlara karşı büyük bir ön yargı ve yanlış anlaşılma olduğuna dikkat çeken Türkoğlu, “Habitat kaybı, yasa dışı toplama, kasıtlı yahut kazayla öldürme olayları engerekler için en önemli tehditler olarak belirlendi.
Nesillerinin korunması için öncelikle yüksek engerek yoğunluğu tespit edilen bölgelerde korunan alanlar yaratılmalı. Yasa dışı toplama önlemeli ve denetimler artırılmalıdır. En kıymetlilerinden biri ise mahallî halk ortasında taammüden yahut kazayla engerek vefatlarını azaltmak için farkındalık yaratılmalıdır. Beşerler, engereklerin avları ortasında değildir” diye konuştu.
‘YILANLAR DA EKOSİSTEMİN BİRER PARÇASI’
Yılanların besin zincirinin kritik bir halkası olduğuna vurgu yapan Türkoğlu, şu davette bulundu:
“Engerekler dahil yılan popülasyonu azalırsa; avları olan kemirici popülasyonunun artması demektir. Bu da hantavirüs üzere enfeksiyon tesirleri ile müsabaka riskinin artması ve ekinlerde, tarlalarda istenmeyen sonuçlar demektir. Hepsinden öte, onlar da başka hayvanlar üzere ekosistemin birer modülüdür.
En az bizler kadar bu gezegende ömür hakları vardır. Hatta yeni araştırmalarda yılanlar ortasında da toplumsal münasebetler olduğu belirtilmektedir. Bu mevzuda almamız gereken çok yol var. Medya ve toplumsal medyanın gücü ile değerli adımlar alacağımıza inanıyorum.”