SALİHA SULTAN
Peyami Safa, Necip Fazıl Kısakürek, İbrahim Çallı üzere devrin meşhur sanatkarlarını ağırladığı pansiyonundaki bohem hayatı kaleme aldığı ‘Asmalımescid 74’ kitabı ile Türk edebiyatında iz bırakan muharrir ve tercüman Fikret Adil’in kayıp mezarı 49 yıl sonra bulundu. Mezarın bulunduğu İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Becerikli Polat’ın toplumsal medya hesabından yaptığı “Fikret Adil’in tanınmaz hale gelmiş mezarını restore ediyoruz. 3 hoş insan kaybolan mezarın peşine düşüp tespit yaptı ve raporla bize iletti.” paylaşımıyla ortaya çıktı. Polat, paylaşımında bahsettiği ‘üç hoş insan’ın ise Mesut Kaplan, Büke Uras ve Şehsuvar Adil olduğunu kaydetti.
Polat’ın paylaşımının akabinde mezarın nasıl bulunduğunu sormak için aradığım Türk lisanı ve edebiyatı uzmanı Mesut Kaplan’la yaptığım görüşmeden ise tam manasıyla bir dedektiflik kıssası çıktı. Görüşmemizde uzun müddettir bir muharrir sözlüğü çalışması yürüttüğünü aktaran Kaplan, Fikret Adil üzerine yaptığı çalışma sırasında mezarının nerede olduğuna dair bir kayıt bulamadığını belirterek, şunları aktardı: “Kaynak taraması yaparken her çalışmada mezarının Eyüpsultan’da olduğu bahsi geçiyor fakat bir fotoğrafı yahut yeri belirtilmiyordu. Sonra bir gün bir gazetede Adil Kamertan isimli birinin mevt haberine denk geldim. Dikkatimi çekti, Fikret Adil’in babası olduğuna kanaat getirdim. Haberde Eyüpsultan’ın en zirve noktasındaki aile mezarlığına gömüldüğü yazıyordu. Babası Adil beyefendi bir askeri doktormuş, vefatı o yüzden haber konusu olmuş olmalı.” Kaplan, akabinde Zincirlikuyu Mezarlıklar Müdürlüğü’ne başvurduğunu lakin bir kayıt bulamadığını söyleyerek, “1973’te İsviçre’de vefat ediyor malum. Vefatının akabinde süratle İstanbul’a getiriliyor ve birkaç gün içinde gömülüyor lakin o hengamede demek ki ismi mezar kayıt defterine işlenemiyor” dedi.
‘MEĞER BABASININ ÜZERİNE GÖMÜLMÜŞ’
Zincirlikuyu’dan eli boş dönen Kaplan, yılmıyor, akabinde Eyüpsultan Mezarlıklar Müdürlüğü’nde araştırma yapmaya karar veriyor ve nihayet buradaki kayıtlarda Adil Kamertan ismini buluyor. Akabinde mezara giden Kaplan, harap haldeki mezarda Fikret Adil namına hiçbir iz bulamıyor. Bu araştırmaları yapan Kaplan, bir yandan da müellifin yeğeni Şehsuvar Adil ile bağlantı kuruyor. Sonrasında yaşananları ise şöyle aktarıyor: “Adil Kamertan’ın mezarını bulduktan beş altı ay sonraydı, yeğeni Şehsuvar beyefendi ile tanıştım. Kendisine de mezarın yerini sordum. Halasından Eyüpsultan’a gömüldüğünü duyduğunu ancak kendisinin de mezarı bir türlü bulamadığını söyledi. Kendisine babasının mezarını bulduğumu aktarınca da, birebir mezar olduğunu, halasından Fikret Adil’in babasının Fevzi Çakmak’ın mezarının gerisinde bulunan mezarına, yani üzerine gömüldüğünü duyduğunu aktardı. Demek ki, ” Akabinde Şehsuvar beyefendi ile birlikte mezarlığa tekrar giden Kaplan, mezarı altı ay öncesinden de harap halde bulduğunu kaydetti. Epey araştırmadan sonra mezarı bulmakla yetinmeyen Kaplan, Şehsuvar beyefendi ve Büke Uras ile birlikte mevzuyu bir rapor haline getirerek, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Becerikli Polat’a iletiyor, müdahale edilmemesi sonucunda yok olabileceğini belirtiyor. Polat’ın hususa büyük ilgi gösterdiğini vurgulayan Kaplan, bütün gayretlerin sonucunda Fikret Adil’in anısına yakışır bir mezarın ortaya çıkacağına inandığını kelamlarına ekledi.
YAZDIĞI FİKRET ADİL ADİL BİYOGRAFİSİ YOLDA
Mezarı bulmasının akabinde Fikret Adil çalışmalarına devam ettiğini vurgulayan Kaplan, kaynak taramalarında muharririn binden fazla çeviri hikayesini, kendi yazdığı ya da uyarlama kıssalarını, onlarca çeviri romanını, isminin dahi yazılı olmadığı lakin kendi arşivinden gelen isimsiz yayımlanmış vesikalarını bulduğunu kaydetti. “Fikret Adil’in hem yapıtlarını, hem anılarını, arkadaşlık bağlantılarını ele alan geniş bir biyografisini yazmaya çalışıyorum. Birkaç da şiirini tespit ettim ki olağanda şairlik tarafı bilinmez” diyen Kaplan, muharrir hakkında bugüne kadar bir biyografi çalışması yapılmamasının büyük bir eksiklik olduğunun altını çizdi. Kaplan, Fikret Adil’in çok istikametli bir isim olduğunu hatırlatarak, “Ayrıca çok fazla sanat üzerine kritik yazıları var. Fikret Adil’in Türkiye’de sanat eleştirmenliği konusunda çağdaş manadaki birinci isim olduğunu söyleyebiliriz, stant, sinema kritik yazılarının öncüsü kesinlikle” dedi. Kaplan, biyografi çalışmasını yıl sonunda tamamlamayı düşündüğünü, hangi yayınevinden çıkacağı konusunda ise şimdi bir karar vermediğini kaydetti.