ABD Kongresi Araştırma Servisi 22 Aralık 2022’de Jim Zamotti ve Clayton Thomas imzasıyla yayımladığı ve 30 Aralık 2022’de birtakım eklemeler yaptığı Türkiye Art Plan ve ABD ile İlişkiler raporunu 9 Ocak’ta güncelledi
Bu çerçevede iki ülke ortasındaki sıkıntılı bahislere ait birtakım ayrıntıların rapordan çıkarıldığı gözlemlendi
BAZI SÖZLER YUMUŞATILDI
Aralık 2022 raporunun girişinde yer alan Erdoğan ın kararı ve Türkiye nin kur krizi başlığı metinden çıkarılırken 2021 de Türkiye de kurun yükselmesine ait olan Ülke değerli bir enflasyonla karşı karşıya iken konvansiyonel iktisat teorilerine rağmen Erdoğan Türkiye nin Merkez Bankasına faiz oranlarını düşürmesi için baskı yaptı sözü de metinden çıkarıldı
Bunun yerine enflasyon ve kurdaki yükseliş için Kısmen Erdoğan’ın faiz buca escort oranlarını görece düşük tutma konusundaki alışılmışın dışındaki siyasetinden kaynaklandığı sözü eklendi
Ek olarak birtakım gözlemciler Erdoğan idaresinde özgür ve adil seçimlerin yapılıp yapılamayacağını yahut Erdoğan dan şad olmayan kimi destekçilerinin sahiden muhalefet partilerine oy verip vermeyeceğini tartışıyor Kimi kaynaklar Erdoğan’ın sıhhatinin yerinde olup olmadığını da sorguluyor sözleri de raporun girişinden büsbütün çıkarıldı
NEO OSMANLICILIK ÇIKARILDI
Türkiye nin dış siyaseti ve stratejik yönelimine ait kısımda 1952’de NATO’ya katıldığından bu yana Türkiye’nin dış siyaset rotasının Batı’ya en az yönelik olduğu değerlendirmesi raporun şimdiki halinden büsbütün atıldı
AK Parti’nin MHP ile ittifakı münasebetiyle dış siyasette milliyetçi bir yaklaşım edindiği ve Türkiye nin geçmişte hem bölgesel güç olması hem de büyük güçlerin rekabetinin sahnesi haline gelmiş olmasının dış siyasette milliyetçi hareket ve söyleme neo Osmanlı anlatısına katkı sağladığına ait sözlere de raporun aktüel kısmında yer verilmedi
ABD Lideri Joe Biden ın 1915 olaylarını soykırım olarak nitelemesi ve ABD idaresinin Türkiye de demokrasi insan hakları ve hukukun üstünlüğüne vurgu yaptığı sözler de rapordan çıkarıldı
Güncellenmiş metinde Türkiye’nin gelecekteki dış siyaset rotası kısmen Türk başkanlarının Batılı güçlerle klasik güvenlik ve ekonomik münasebetlerde kendilerini ne ölçüde kısıtlanmış hissettiklerine ve öbür global alakalar kurarken tansiyon yahut bağları koparma riskini almaya ne kadar istekli olduklarına bağlı olacaktır denildi
Öte yandan 9 Ocak ta güncellenen rapora seçim sonuçlarının dış siyaset üzerindeki tesirinin az olacağına dair bir kısım alsancak escort eklendi
Raporda 2023 seçimlerinde Cumhurbaşkanı Erdoğan dan öteki birinin seçilmesi durumunda toplumda ve siyasi partilerdeki milliyetçi hislerin Suriye Irak PKK terörizmi Yunanistan Kıbrıs Akdeniz ve Ege problemleri ile Rusya ve Ukrayna’ya yaklaşımı bakımından farklı bir rota çizilmesinin süreci epey zora sokacağına işaret edildi
Muhalefetin cumhurbaşkanlığı seçimini kazanması durumunda iç siyaset ve iktisat siyasetlerinde muhakkak ölçüde birtakım değişikliklerin olabileceği yeni seçilmiş cumhurbaşkanının Erdoğan kadar Batı’nın bilakis karar alma riski almayacağının beklenebileceği tabir edildi
S 400 DEĞERLENDİRMESİ
Aralık 2022 raporunda yer almayan ve sonradan eklenen değerlendirmede şunlar kaydedildi
Yeni denenmemiş bir Türk hükümeti gücünü çeşitli memleketler arası aktörlere gösterme yahut koalisyonun modülü olan seçmeni yatıştırma konusunda baskı hissederse Erdoğan’ın argümanlı çıkışlarına denk çıkışlar yapmaya çalışabilir Aksi takdirde koalisyon içinde fikir birliği eksikliğiyle karşı karşıya olan bir cumhurbaşkanı dış siyaset konusunda daha pasif hale gelebilir
30 Aralık 2022 de yayımlanan raporda Türkiye nin S 400 alımına kapsamlı bir kısım ayrıldı Burada Türkiye nin S 400 alımının gerisinde şu 3 argümana yer verildi
Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye ortasında Patriot sistemine ait teknoloji paylaşımı konusunda mutabakat olmaması muhtemelen Türkiye’nin 2013’ten 2015’e kadar Çin den hava savunma sistemi satın alma teşebbüsünde başarısız olması dahil olmak üzere ABD den öbür hava savunma seçeneklerini değerlendirmeye olan ilgisine katkıda bulunmuştur
Türkiye’nin Patriot yerine S 400 alma kararında diğer faktörler tesirli olmuş olabilir Bunlardan biri Türkiye’nin karsıyaka escort yabancı silah kaynaklarını çeşitlendirme konusundaki bariz dileğidir Bir oburu ise Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 2016 darbe teşebbüsünde birtakım Türk askeri işçisince kullanılanlar üzere ABD menşeli uçaklara karşı savunmaya olan mümkün ilgisidir
9 Ocak taki güncellenen raporda da bu kısımların tamamı metinden atıldı
Aralık 2022 raporunda Türkiye nin F 16 talebine ve Kongrenin bu duruma muhalefetine kısaca değinilirken 9 Ocak taki güncellemede de Türkiye nin NATO içerisindeki kıymetine Rusya Ukrayna Savaşı bağlamında Avrupa nın güvenliği için kıymetine vurgu yapıldı
Güncellenen raporda Kongrenin itirazlarına karşılık ABD Dışişleri Bakanlığının Türkiye nin Ukrayna ya verdiği takviye bakımından değerli bir caydırıcı güç olduğuna dair değerlendirmesine yer verildi
TÜRKİYE İLE BAĞLANTILARIN GELECEĞİ
Aralık 2022 raporunda ABD ve NATO nun Stratejik Değerlendirmeleri başlıklı kısımda Türkiye ile Batı ortasındaki tansiyonun artma ihtimaline karşı ABD nin İncirlik e alternatif olarak Ürdün Güney Kıbrıs Rum İdaresi Yunanistan ve Romanya üzere yerlerde askeri varlığını artırması tavsiyesinde bulunulurken güncellenen metinde bu kıymetlendirme çıkarıldı .
Bunun yerine Türkiye nin Ukrayna Rusya Savaşı’nda Rusya nın işgalini kınadığını boğazları Rus savaş gemilerine kapattığını Moskova nın Ukrayna toprakları üzerindeki savlarını reddettiğini ve Ukrayna ordusuna hem insansız hava araçları hem de zırhlı işçi taşıyıcılar tedarik ettiği bilgilerine yer verildi
Aralık 2022 raporunda Türkiye nin Finlandiya ve İsveç in NATO ya katılmasındaki rolüne değinilmezken güncellenen raporda Kıbrıs ve Doğu Akdeniz hidrokabron alanları konusundaki ihtilaflara yer verilmedi
Aralık raporunda ABD nin Türkiye ile bağlarının geleceği konusundaki seçeneklerine ait değerlendirmeler de şimdiki rapordan büsbütün çıkarıldı
ALTILI MASA DETAYI
Aralık 2022 raporuna yapılan bir öbür müdahale de Türkiye de 6 muhalefet partisinin ittifakına yönelik ayrıntıların çıkarılması oldu
CHP ile birtakım muhalefet partilerinin 2023 genel seçimleri için yasama yürütme yargı üzerindeki tesirlerini güçlendirmek üzere geniş bir muhalefet platformu kurduğunu ve bunların ortasında daha evvel AK Parti hükümetlerinde misyon alan Ahmet Davutoğlu ile Ali Babacan ın da yer aldığı tabirleri güncellenen raporda yer almadı
Aynı raporda Türkiye de iç politik gelişmeler kısmında Osman Kavala nın özgür bırakılması talebinde bulunan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin davetine takviye veren batılı büyükelçilere istenmeyen kişiler olarak ilan edileceklerine dair ikaza yer verilirken bu mevzuya güncellenen rapor metninde yer verilmedi
Güncellenen raporda iç siyasetle ilgili şu tabirler kullanıldı
Erdoğan hatırı sayılır bir halk takviyesiyle 250’den fazla kişinin öldüğü ve binlerce kişinin yaralandığı darbe teşebbüsünü Fetullah Gülen hareketinin düzenlediğini savunuyor Hükümete sadık güçler ve yurttaşlar ordunun içinde bir küme çalışanın devletin denetimini ele geçirmek için kalkıştığı Türkiye’nin Cumhurbaşkanlığı Külliyesini ve Parlamento binasını amaç alan hava ataklarını içeren teşebbüsünü engelledi Türkiye’deki birtakım önde gelen muhalif isimler Erdoğan’ı muhalefeti bastırmak ve gücü pekiştirmek için başarısız darbe teşebbüsünü planlamak denetim etmek ve veya kullanmakla suçladı
Aralık 2022 raporunda iç siyasetle ilgili kısımda HDP nin PKK terör örgütü ile iltisakı nedeniyle kapatılması için Anayasa Mahkemesine yapılan müracaata ve ABD idaresinin buna verdiği reaksiyona yer ayrıldı
Güncellenen raporda kelam konusu kısım çıkarılarak Bu ortada Türk makamları ABD’nin de terör örgütü olarak tanımladığı PKK teröristlerine karşı aralıksız uğraşlarını sürdürdü Bu eforlar Irak ve Suriye’de PKK ve PKK ilişkili kümeleri amaç alan Türk askeri operasyonlarını içermektedir denildi
Türkiye de kur yükselişine yönelik Aralık 2022 raporunda Kur Krizi başlığıyla kapsamlı bir kısım ayrılıp geniş bir tahlil yapılırken güncellenen metine Büyük Ekonomik Zorluklar başlığıyla iktisadın genel durumuna dair kısa bir özet konuldu
Aralık 2022 raporunda seçime ait beklenti ve anketlere yer verilmezken yeni metinde açık kaynaklardaki birtakım anket ve muhtemel muhalefet adaylarına da değinildi