Genelkurmay Başkanlığı, cumhuriyet tarihinin en kıymetli devirlerine tanıklık eden, Atatürk’ün Anıtkabir’de sergilenen iki adet, 89 yaşındaki Lincoln arabasının akabinde, üçüncü araç olan ve Atatürk’ün 1936-1938 yılları ortasında makam aracı olarak kullandığı özel üretim Cadillac marka arabası de özgününe uygun onarımı yapılmak üzere Antika Araba Federasyonu ile iş birliği yaptı. Anıtkabir’de 23 Nisan Kulesi’nden sökülüp çıkarılan araba, 2018’de onarım için İstanbul’a götürüldü. 5 yıllık onarım sürecinde arabanın eksik modülleri Amerika’dan getirilirken, iç döşemesi de aslına uygun olarak yine üretildi. Atıl ve çalışmaz durumda olan araba, cumhuriyetin kuruluşunun 100’üncü yılında, aslına uygun olarak restore edildikten sonra Ankara’ya getirildi. Anıtkabir’de düzenlenen teslim merasiminin akabinde araba, 23 Nisan Kulesi’ne yerleştirilmek üzere tekrar sökülüp, ilişkin olduğu yere konulup montajı yapıldı.
Hatay’dan getirildi
Restorasyon sorumlusu Kemal Akel, arabaların onarımını Mehmet Arsay Klasik Araba Müzesi’nin sahibi Cengiz Arsay’ın üstlendiğini belirtti. Akel, arabanın Atatürk’e İş Bankası tarafından armağan edildiğini belirterek, “Bu araba 1935 model ve Atatürk’ün şahsi aracı. Araba, Atatürk’ün Anadolu seyahatinde Hatay’da bekletilmiş, kız kardeşi tarafından araba Hatay’da bir yerde tutulmuş. Biraz atıl durumdaymış. Atatürk öldükten sonra 60’lı yıllara kadar Hatay’da vârisleri tarafından kullanılmış. Araba çalışmaz vaziyete gelince, vârisler İş Bankası ile irtibata geçti. İş Bankası da 1960’lı yıllarda arabası alarak trenle Anıtkabir’e götürmüş” dedi.
Orijinal malzeme
Akel, Atatürk’ün, 2013 yılında onarım için Anıtkabir’den alınan 2 arabasının akabinde Cadillac marka arabası de onarım için teslim aldıklarını kaydederek, “Bu arabanın onarım süreci biraz uzun sürdü. Zira pandemi devrine denk geldi, hem yurt dışı kaynaklı, hem bizden kaynaklı, biraz beklemeler oldu. Bir de orjinal döşeme gereci birebir birebiri olarak yine imal edildi. Modülü eksik olanlar bulundu, mesela kaput amblemi, jant kapakları, eksik jantları vardı, bunların birebir yepyenisi bulundu. Amerika’dan birtakım modüllerin gelmesini bekledik, her şey aslına uygun restore edildi. Araba hazır duruma gelince montajına başladık. Biraz meşakkatli oldu lakin sonuca ulaştık. Bu araç 7 kişilik limuzin olarak geçiyor. Atatürk öldükten sonra kullanıldığı vakitlerde güzel korunmamış, yorgundu. Aldığımızda modülleri özgündü, rastgele bir değişeni yoktu fakat eksikleri vardı, çalışır vaziyette değildi. Biz arabası çalışır duruma getirdik” diye konuştu.
Atatürk ve İnönü, arabayla yaptıkları bir seyahat sırasında görülüyor.
‘Bu çok değerli, manalı bir görev’
Restorasyon sorumlusu Kemal Akel, Atatürk’ün arabalarının onarım sürecinde yer almanın sevindirici olduğunu belirterek şunları söyledi: “Biz çok hisli anlar yaşadık, bir asırda herkese nasip olmayacak bir onarımda misyon yapmanın vermiş olduğu bir memnunluk. Bu arabaları teslim ederken yerine onarım için bir oburunu alıyorduk. Bu arabası teslim ettik, yerine İstanbul’a götürebileceğimiz bir araç yok, biz döndüğümüzde onarımın yapıldığı atölye boş vaziyette olacak, bu bizi üzecek. Zira çok alışmıştık, değerli bir vazifesi yerine getiriyorduk. Cumhuriyet’in 100’üncü yılında Atatürk’ün arabasının teslim edilmesi, farklı bir boyut kazandı. Bunun memnunluğunu, huzurunu, onurunu yaşıyoruz.”