MERT İNAN Milliyet – Büyük zelzelenin yıktığı kentlerde enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı eski Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, bölgedeki enkazların yanlışsız bir biçimde bertaraf edilmesi gerektiği uyarısı yaptı. Milliyet’e konuşan Öztürk, zelzele bölgesinde yıkıntı atığı ölçüsünün 117 milyon ton, evsel atık ölçüsünün ise 6.5 milyon tonu bulacağını belirterek, “Yıkıntı atığı tekniğine uygun yönetilmezse çok büyük çevresel felaket oluşabilir” dedi. Bilhassa kimi kentlerde yamaç oluşacak halde bertaraf edilen enkaz yığınlarına da dikkat çeken Prof. Dr. Öztürk, şunları dedi:
Seli tetikler
“Yamaçlardan aşağı birtakım dökümler gözümüze çarpıyor. Aşikâr hesaplamalar yapılmadan bu süreçler devam ederse bilhassa yağışlı havalarda heyelanlar oluşabilir. Dahası yağışlı havalarda etrafa çamur halinde moloz akması ve sonrasında toprağın betonlaşması riski kelam konusu. Bir öbür risk ise yıkıntı atıklarının dere, ırmak yatakları ve yamaçlara dökülmesi yağışlı havalarda sel baskınları tetiklenebilir. Yıkıntı atıklarıyla yamaçlar oluşturulmamalı. Gelişi hoş yerlerde depolanan yıkıntı atıkları ölümcüldür.”
Tehlikeli atık
Asbest ve Tehlikeli Atıklar Derneği Lideri Cafer Fidan da yıkılan ve yıkılacak yapılarda asbest üzere tehlikeli atıkların açığa çıkmasının kaçınılmaz olduğuna vurgu yaparak, “Bu atıklar denetimli halde toplanıp bertaraf edilmezse kontaminasyon ile 100 milyon tonun üzerinde tehlikeli atık oluşması kaçınılmaz. Önümüzdeki yıllarda etraf felaketine yol açacak bir durumla karşılaşabiliriz. Yetkililer, ‘Şimdiye kadar havada asbest izine rastlanılmadı’ halinde bir açıklama yaptı ancak bu tespit neye nazaran yapıldı bilinmiyor. Yalnızca asbest değil bölgede solunabilir tum tehlikeli tozlar ölçülmeli” dedi.
‘Filtreleme sistemi kurulmalı’
Döngüsel Sürdürülebilirlik ve Etraf İdare uzmanı Mert Güller de 1000 kilometrekarelik alana yayılan sarsıntı alanında çimento, demir çelik, kimya üreticilerinin yanı sıra çok sayıda tarım, hayvancılık alanı ve ağır hasar görmüş sanayi bölgesi olduğuna dikkat çekerek, şunları dedi:
“Depremin etkilediği 10 ilin sanayi tesislerinde de önemli hasar bulunuyor. Adıyaman ve Kahramanmaraş’taki 11 fabrika yıkılmış durumda. Antakya’da ise tesislerde ve küçük sanayi sitesinde önemli ziyan var. Geri dönüştürülemeyen atıkların filtreleme sistemleri kurularak yakma yoluyla bertarafı gündeme alınmalı. Bu sırf atık hacmini azaltmakla kalmaz tıpkı vakitte konutlara ve işyerlerine güç sağlamak için kullanılabilecek elektrik de üretilir.”