“Beni asla anlamıyorsun!”, “Kabul et erkekler daha uygun otomobil kullanıyor”, “Seni keyifli etmek çok zor”, “Gerçekten buna mı darıldın?” üzere sitem dolu cümlelerin uzayıp gittiği bir liste düşünün. Dünyanın var olduğu günden bugüne dek asla başka kalmamış fakat birtakım vakitler birlikte kalmayı da başaramayan iki taraftan bahsediyoruz: Bayanlar ve erkekler. Günümüzde bayanlar ve erkeklerin psikolojisine dair çok sayıda araştırma yapılıyor, toplumsal medyanın tesiriyle bayanlar ve erkekler ortasındaki irtibat biçimi sıklıkla masaya yatırılıyor. Pekala bayanlar ve erkekler ortasında yüzyıllardır süren uyuşmazlıkların kökeninde neler yatıyor olabilir? AçıkBeyin Kurucusu, Eğitimci ve Muharrir Prof. Dr. Sinan Canan merak edilenleri tek tek anlattı.
Kadınlar ve erkekleri fizikî olarak birbirlerinden ayıran çok sayıda değerli özellik mevcut. Lakin asırlardır süren uyuşmazlığın ve farklılığın nedenini daha uygun algılamak için bahsin derinine inmemizde yarar var. Bayanlar ve erkekler ortasında dışardan görünmeyen ne üzere farklar var?
‘ERİL BEYİN RİSK ALIR, BAYAN BEYNİ EMPATİ YAPAR’
Prof. Dr. Sinan Canan, anne karnındaki hayatımızın birinci aylarından itibaren başlayan cinsiyet hormonlarının beyinlerimizin farklı gelişmesine sebep olduğunu söyledi.
“Bu gelişim sonrasında dişil ve eril beyin oluşuyor” diyen Prof. Dr. Canan, “Gelişimini tamamlayan eril beyninde süratli karar verme, risk alma, kavrama üzere özellikler daha aktif çalışırken bayan beyninde irtibat, empati, hafıza ve lisan marifetinin daha gelişmiş olduğu görülüyor” dedi. Tüm bu farklılıkların aslında bayan ve erkeğin birbirini tamamlaması üzerine kurgulanmış olduğunu lakin günümüzde bunun ‘üstünlük’ ve ya ‘zayıflık’ üzere algılandığını belirten Canan, “Biyolojiyi çok âlâ anlamadığımız için ve tabiattan epey uzak olmamızdan dolayı yaşanılan yanılgılar çok da şaşırtan değil” diye konuştu.
BEYNİN CİNSİYETİ OLABİLİR Mİ?
Herhangi bir olay karşısında bayanlar ve erkeklerin verdiği reaksiyonlar birbirinden farklı. Üstelik bu farkın sebebi olarak da ‘beyin cinsiyeti’ gösteriliyor. Pekala beynin cinsiyeti olabilir mi? Bu aslında sanılanın bilakis pek mümkün. Örneğin cinsiyeti bayan olan birinin beyni eril, cinsiyeti erkek olan birinin beyni ise dişil özellikler taşıyabiliyor. Prof. Dr. Sinan Canan, herkeste baş karışıklığı yaratan bu durumu şöyle açıkladı:
“Her iki beyin tipinin gelişimi erken periyotta maruz kaldığı koşullara bağlı. Aslında bu durum erkek ve bayanın niçin daima tıpkı ve öngörülebilir biçimde davranmadığının en büyük ispatı. Dişil veyahut eril beyefendisine sahip olmak cinsel fonksiyonlarla değil daha çok dünyayı algılama, karşılık verme, akıl ve muhakeme yürütme üzere süreçlerde belirleyicidir. Dişil beyne sahip beşerler genelde bayanlarda yaygın gördüğümüz stilde düşünüp davranır ve bayanlara uygun meşgalelere daha yatkın olma eğilimi taşırlar. Eril beyinler için de birebirini söyleyebiliriz.”
‘KADINLAR VE OTOMOBİL SÜRME’ MESELESİ
Cinsiyete bağlı maharet mevzularıyla ilgili en çok tartışılan sorunlarından biri ise otomobil kullanma konusu. Genel kanı erkeklerin bu hususta doğuştanson derece yetenekli oldukları ve bayanların bu işi uygun kıvıramadığı tarafında. Prof. Dr. Sinan Canan’a nazaran ise otomobil kullanma mahareti doğuştan gelmiyor, biz bu beceriyi daha sonra öğreniyoruz. Fakat üç boyutlu bir dünyada yol bulmak, tehlikeli durumlarda risk almak, atik olmak ve refleksleri kullanabilme hüneri konusunda eril beynin daha faal yaratıldığı düşünülüyor.
Prof. Dr. Canan, “Oldukça riskli ve çok fazla mevte sebep olan trafik üzere bir alanda erkeklerin daha baskın, bayanların ise daha temkinli olmaları, beyin yapıları nedeniyle alışılmışın dışında davranışlar sergilemesi mümkündür. Münasebetiyle bayan ve erkek olmaktan çok trafik sıkıntısı bizim uygar tercihlerimizin içeriği ile ilgili” diye konuştu.
DUYGUSAL OLMAK ERKEK ADAMI BOZMAZ!
Halk ortasında kullanılan, lisandan lisana dolaşmış ve yanlışlığı kanıtlanmış bir öteki durum ise duygusal olmanın bayanlara has bir davranış hali olduğu. Maalesef bunu söylerken bile içten içe aslında bu türlü olmadığını bilmemize karşın duygusal olmanın erkek adamı (!) bozduğunu söylemekten geri durmuyoruz. Prof. Dr. Sinan Canan da biyolojik açıdan bu türlü bariz bir özellik olmadığını, beynimizdeki duygusal sistemlerin herkeste eşit olduğu lakin öğrenilmiş kalıp ve inançların his sistemi üzerinde çok büyük bir tesiri olduğunu belirtti.
‘ERKEK BEYNİ SORUNU ÇÖZMEYE ODAKLANIR’
Kadın-erkek bağlarındaki en büyük meselelerden biri de erkeklerin olaylara karşı duyarsız olmakla suçlanmasıdır. Pekala erkekler nitekim bayanları dinlemiyor mu? Yoksa bunun öbür bir sebebi olabilir mi? Prof. Dr. Sinan Canan, bu mevzuda şunları söyledi:
“Çoğu vakit erkekler bayanları dinlemeyebilir. Bu erkek beyninin daha ‘kestirme’ irtibatlarla donatılmasından kaynaklanır. Erkek beyni konuşma esnasında dinlemekten çok sorunu tespit edip çözmeye odaklanır. Bu da bayan ve erkeğin o konuşma esnasında dikkatinin farklı taraflarda olduğu manasına gelir. Elbette bu da tartışmayı daha alevlendiren bir durumu ortaya çıkarır.”
Prof. Dr. Canan’ın bu üzere durumlarda daha az sorun yaşamak isteyen erkeklere önerisi ise dinleme alışkanlığını geliştirmeleri, bunun için de bir mühlet karşılıklı sohbet eden bayanların davranışlarını gözlemleyip taklit etmeleri.
Kadınların erkeklere göre neden daha ayrıntıcı olduklarını söyleyen Prof. Dr. Sinan Canan, “Kadın beyni genel olarak iki yarım küre ortasında çok ağır bağlantısallığa sahiptir. Bu da bütüncül algı yeteneğini desteklediği üzere ayrıntıya gereksinim duyan bir zihinsel halin yerini oluşturur. Bu nedenle erkekler genelde kısa cümle ve açıklamalarla yetinirken bayanlar tıpkı bahiste çok daha fazla ayrıntısı doğal olarak merak ederler” yorumunu yaptı.
HAMİLELİK DEVRİNDE ERKEKLER NASIL ETKİLENİYOR?
Hamilelik insan tipinin evrimini en çok şekillendiren hususların başında geliyor. Uzun süren gebelik müddetine karşın yalnızca anneler değil babalar da doğum sonrası şiddetli sürece adapte olmak zorunda. Pekala bayanların hamilelik periyodundan erkekler nasıl etkileniyor?
Prof. Dr. Sinan Canan, bu soruya “En değerli etkenlerden biri gebe bayanların eşlerinde meydana gelen duygusal değişimlerdir. Mesela bir bayan gebe kaldığında eşinin vücudunda prolaktin diye bir hormonunun ölçüsünün arttığını biliyoruz. Bu tesir muhtemelen gebe bayanın salgıladığı kimi kimyasal habercileri erkek tarafından algılanmasıyla bağlı. Prolaktin olağanda annelik ve şefkat hormonu diye bilinir. Fakat erkeklerde artınca erkeğin cinsel isteğini azaltmanın yanı sıra onu çok daha anlayış ve yardımcı bir eşlikçiye dönüştürebilir” yanıtını verdi.
Prof. Dr. Sinan Canan, hamileliğin yalnızca bayanların bedenen ve duygusal olarak etkilendikleri bir süreç olmadığını, eşleri de direkt etkileyen ve muhakkak derece değiştiren büyülü bir süreç olduğunu vurguladı.
BEYİN YAPISIYLA DİREKT BAĞLANTILI
Kadın ve erkek ortasında çözülemeyen ya da sonsuza dek çözülemeyeceği düşünülen birtakım sorun ve farklılıkların sebebi aslında büsbütün sahip olduğumuz beyinlerin cinsiyetlerinden ve beraberinde gelen özelliklerinden kaynaklanıyor. Beynin fiziki farklığı aslında işleyiş bakımından da farklılık yaratıyor. Bu bahis bayan ve erkeğin beyin yapısıyla direkt temaslı olarak yorumlanıyor.
Prof. Dr. Sinan Canan’a nazaran davranış dediğimiz tüm çıktılar aslında beyindeki irtibat devrelerinin yapılanmasıyla ilgili. Bu temaslar gerek genetik ve hormonal tesirler gerekse ömür tecrübeleriyle de direkt irtibatlı. Anatomideki küçük farklılıklar, davranışsal açıdan epey farklı çıktılara neden oluyor. Ancak tüm bu devre ve davranışların ferdi olarak çok fazla çeşitlilik ve farklılık gösterdiğini de unutmamak gerekiyor.