İran’da, saçlarını kurallara uygun biçimde örtmediği gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınan, daha sonra da hayatını kaybeden 22 yaşındaki Mahsa Amini için düzenlenen protestolar onuncu günde de devam etti.
İran Yargı Erki’nin ihtarlarına karşın Pazar günü de sokağa dökülen çok sayıda protestocu, rejim aleyhine şovlar düzenledi. Oslo’da bulunan İran İnsan Hakları Örgütü (IHR), Tahran’da “Diktatöre ölüm” diye bağıran göstericilerin manzaralarını yayınladı. Görgü şahitlerinin AFP haber ajansına verdiği bilgiye nazaran, Tebriz ve Şiraz dahil olmak üzere birçok kentte protestolar gerçekleştirildi.
İran Yargı Erki Lideri Muhsini Ejei, Pazar günü yaptığı açıklamada, “Huzursuzluklara neden olanlara hoşgörülü davranılmayacağını” söyledi. Devlet Lideri İbrahim Reisi de, daha evvel yaptığı açıklamada güvenlik güçlerine göstericilere karşı “kararlı bir tavır gösterme” davetinde bulunmuştu.
POLİS GÖSTERİCİLERE KARŞI GERÇEK MERMİ KULLANIYOR
İran kaynaklarına nazaran protestolarda 41 kişi öldü. Fakat İran İnsan Hakları Örgütü, pazar akşamı prestijiyle öldürülen protestocuların sayısının en az 57 olduğunu belirtti. Protestoların başlamasından bu yana yüzlerce kişi gözaltına alınırken, şovların daha fazla yayılmasını engellemek ve güvenlik ünitelerinin müdahalelerini gizlemek gayesiyle internete ve toplumsal ağlara erişim kısıtlandı.
Uluslararası Af Örgütü, güvenlik güçlerini protestocuları dağıtmak için ‘kasıtlı ve yasadışı olarak’ gerçek mermi kullanmakla suçladı. Şovlar sırasında protestocuların polise taş attığı, birtakım polis otomobilleri ve devlet binalarını da ateşe verdikleri belirtiliyor.
BATI KENTLERİNDE DE DAYANAK PROTESTOLARI YAPILDI
Öte yandan İran’daki protestolara dayanak hedefiyle Batı’daki kimi kentlerde de Pazar günü şovlar düzenlendi. Başta Berlin, Brüksel, İstanbul, Madrid, New York, Paris olmak üzere dünyanın birçok kentinde gerçekleştirilen şovlarda yer yer gerginlikler de yaşandı. Paris’te polis, yüzlerce göstericinin İran Büyükelçiliği yakınındaki bariyerleri aşmasını engellemek emeliyle göz yaşartıcı gaz kullandı. Fransız polisi Paris’teki şova 4 bin kişinin katıldığını açıkladı.
Londra’da ise polisin verdiği bilgilere nazaran, İran Büyükelçiliğine zorla girmeye çalışan beş gösterici gözaltına alındı. AB Dış Münasebetler Yüksek Temsilcisi Josep Borrell Pazar günü yaptığı açıklamada, İran güvenlik güçlerinin protestoculara karşı takındığı sert tavrı ‘haksız ve kabul edilemez’ olarak nitelendirdi.
İRAN KOLAYI SEÇEREK SORUMLU ‘DIŞ GÜÇLER’ DİYOR
İran Dışişleri Bakanlığı protestoların sorumlusu olarak ABD’yi gösterirken, bunun “Tepkisiz kalmayacağı” belirtildi. İçişleri Bakanlığı, İngiltere büyükelçisinin, Farsça yayın yapan Londra merkezli televizyon kanallarında ‘isyan çağrısı’ yapıldığı gerekçesiyle bakanlığa çağrıldığını açıkladı.
Yapılan açıklamada bu tavrın, “İran İslam Cumhuriyeti’nin iç işlerine müdahale ve ülkenin ulusal egemenliğine karşı bir eylem” olarak değerlendirildiği belirtildi. Norveç Büyükelçisi de, Norveç Parlamento Lideri’nin “İran’ın iç işlerine müdahale ve yapan olmayan yorumlar içeren” açıklamaları nedeniyle Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldı.
Bu ortada Pazar günü Tahran’da hükümete yönelik takviye mitingleri düzenlendi. Tahran’ın merkezindeki İnkılap (Devrim) Meydanı’ndaki ana aktiflikte göstericiler başörtüsü zorunluluğunu savundu. Geçtiğimiz günlerde de binlerce kişi yetkililerin daveti üzerine başörtüsüne takviye vermek emeliyle sokaklara çıkmıştı.
İRAN’DA NE OLMUŞTU?
11 gün evvel başşehir Tahran’da kıyafet kurallarına uygun biçimde örtünmediği gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınan Mahsa Amini, gözaltına alınması sonrası komaya girmiş ve götürüldüğü hastanede 14 Eylül’de hayatını kaybetmişti. Polis, genç bayanın mevt nedeninin kalbe bağlı problemler olduğunu açıklarken, ailesi bu iddiayı yalanlamış, insan hakları örgütleri de Amini’nin başına aldığı darbeye bağlı olarak gelişen beyin kanaması nedeniyle hayatını kaybettiğini savunmuştu. Genç bayanın vefatının akabinde başlayan protestolar İran’da birçok kente yayılmıştı.