Ihlamur bitkisi başta olmak üzere bir evvelki yıla ilişkin olanlarda yararlı etken hususların hayli azalabileceğine söz eden uzmanlar, yeni hasat edilen bitkilerin tüketilmesine ihtimam gösterilmesi gerektiğini söz ediyor. Piyasada kış çayı olarak sunulan çok sayıda karışımın olduğunu lakin içindeki bitkilerin etikette belirtilenden farklı olabildiğine vurgu yapan Dr. Tuğba Kaman, kimi bitkilerin ise ilaçların tesirini değiştirebildiği uyarasında bulunuyor ve bitki çayları tüketiminde bireyleri dikkatli olmaya davet ediyor.
BİTKİ ÇAYI İÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Program Lideri Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, içerisinde bulunduğumuz kış aylarında sıklıkla tüketilen kış çaylarının tüketimi ve saklanmasında dikkat edilmesi gerekenlere ait değerlendirmede bulundu.
BAĞIŞIKLIĞI GÜÇLENDİREN BİTKİLER NELERDİR?
Soğuk algınlığı ve grip üzere durumlarından korunmak için bağışıklık sisteminin desteklenmesinin birinci akla gelen tedbir olduğunu kaydeden Dr. Tuğba Kaman, “Kış hastalıkları için bağışıklığı güçlendiren, soğuk algınlığını tedavi etmeye yardımcı, bedeni toksinlerden arındıran, sindirimi kolaylaştıran, rahatlatıcı yahut yatıştırıcı pek çok bitki tabiatta mevcuttur.” dedi. Dr. Tuğba Kaman, ekinezya, ebegümeci, meyan bitkisi, papatya, ıhlamur, adaçayı üzere pekçok bitkiden yararlanılabileceğini söyledi.
BİTKİ ÇAYLARI BOZULUR MU?
Tıbbi bitkilerin şifalarından faydalanmak için raf ömürlerine dikkat edilmesi gerektiğini belirten Dr. Kaman, “Bu bütün bitkiler için geçerlidir. Aksi halde faydalı olan etken unsurlarında (fitokimyasal) kıymetli kayıplar olabilmektedir. Ihlamur bitkisinin de bir evvelki yıla ilişkin olanlarda yararlı etken unsurlar oldukça azalacağı için temin ederken yeni hasat edilen yani o yılın bitkisi olmasına itina göstermeliyiz. Ayrıyeten rutubet, ışık ve sıcaklık bitkilerimizin bozulmasına sebep olduğu için bitkileri serin, kuru ve karanlık bir yerde ağzı sıkıca kapanmış bir kapta saklanmalıdır.” ihtarında bulundu.
BİTKİ ÇAYLARI ALINIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİ?
Dikkat edilmesi gereken en değerli bahislerden birinin de bitkileri sağlam yerden temin etmek olduğunu vurgulayan Dr. Tuğba Kaman, “Piyasada kış çayı olarak sunulan çok sayıda karışım çay mevcut lakin içinde yer alan bitkiler etiketinden belirtilen bitkilerden farklı olabilmektedir. Örneğin papatya olarak belirtilen bitki genelde tıbbi papatya değildir. Tıp karışıklığına bağlı olarak kimileri zehirlenmelere sebep olabilmektedir. Açıkta satılan, nasıl toplandığını, nasıl kurutulup koruma edildiğini bilmediğimiz bitkileri almamalıyız. Karışım olarak hazırlanmış çaylar içinde hangi bitkiden ne oranda bulunduğu çoğunlukla belirtilmemektedir. İçeriğinde kullanılan bitkilerin neler olduğu ve hangi oranlarda hazırlandığını bilmediğimiz karışım çaylarını da almamalıyız.” diye konuştu.
KİMLER BİTKİ ÇAYI İÇMEMELİ?
Dr. Tuğba Kaman, kış çayları tüketiminde dikkat edilmesi gereken noktalara da değinerek “Şifalı bitkilerin pek çok yararı bilinse de içinde bulunan etken hususlarından kaynaklanabilecek bitki ilaç etkileşimleri, kontrendikasyon ve toksisite üzere risklere karşı şuurlu olmalıyız. Bilhassa kronik bir rahatsızlığı olan ve sistemli ilaç kullanımı olanlar bu duruma ayrıyeten itina göstermeli ve doktora istişareden kullanılmamalıdır.” ikazında bulundu.
Güçlü bir antiviral bitki olan ekinezyanın birtakım şahıslarda alerjik durumlara yol açabileceğini kaydeden Dr. Tuğba Kaman, “Ayrıca otoimmün hastalıkları olan ve karaciğer bozuklukları olan bireylerin kullanımından kaçınması gerekir. Zencefil, kanama müddetini uzatabilen bu sebeple aspirin ve kan sulandırıcılar (warfarin gibi) ile birlikte kullanımına dikkat etmek gerekir. Adaçayı ise birtakım ilaçlar ile birlikte tüketildiğinde ilaçların tesirini değiştirebilmektedir. Gebeler, emzirenler ve küçük çocukların tüketmesi sakıncalı olarak görülür. Ayrıyeten hipertansiyon ve çarpıntı şikâyeti olan bireylerin dikkatli kullanması gerekir.” diye konuştu.
Kekik bitkisinin de hipertansiyon hastalarının kullandıkları ilaçların aktifliğini değiştirebildiğinden ötürü dikkatle kullanılması gereken bitkilerden biri olduğunu vurgulayan Dr. Tuğba Kaman, “Ihlamurun idrar söktürücü ilaçlarla birlikte kullanıldığında dehidratasyon riski bildirilmiştir. Meyan kökü kan basıncını düzenleyen ilaçlar ile etkileşime neden olabilir. Kullanımında 4-5 haftayı aşmamak gerekir. Ayrıyeten yan tesir olarak aritmi, hipertansiyon, baş ağrısı, sodyum tutulması, ödem ve diüretikler birlikte alındığında hipokalemiye yani kanda potasyum seviyesinde önemli eksikliğe yol açabilir.” ihtarında bulundu.
BİTKİ ÇAYI NASIL HAZIRLANMALI?
Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Program Lideri Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Kaman, bitki çayı hazırlarken yapılan birtakım yanlışlara da değinerek kelamlarını şöyle tamamladı:
“Bitki çayları, bitkilerden faydalanmak için kullanılan en yaygın ve en kolay yoldur. Yalnızca kış çayı değil, genel olarak bitki çaylarından azamî yarar sağlamak istiyorsak uygun usulle hazırlanmaya ihtimam göstermeliyiz. Bitkilerin çiçek ve yaprak üzere narin kısımları için demleme (infüzyon) prosedürü uygundur. Bu prosedürde suyun ısısı 80 °C’lerde olmalıdır ve bekletme mühleti 5-10 dakikadır süzülerek içilmelidir.
Kök, kabuk ve rizom üzere sert dokular için kaynatma (dekoksiyon) biçiminde hazırlama en uygun olan prosedürdür. Bu formülde bitki kesimleri (droğun) üzerine soğuk su dökülür ve 15-20 dk hafif ateşte kaynatılıp süzülerek tüketilmelidir.
Müsilajlı bitkilerde (hatmi kökü, ebegümeci, keten tohumu gibi) ise üzere soğuk suda bekletme yani maserasyon sistemi uygunudur. Bu metotta distile su (arındırılmış su) yahut kaynatılmış soğutulmuş suyu tercih etmeliyiz. Özel bir bilgi paylaşılmamışsa 100 ml suya için yüzde 2-3 gram bitki olacak formda hazırlanmalıdır.
Bitkilerde bulunan aromatik tesirli unsurların kaybını önlemek demlerken kullanılan demliğin ya da fincanın kapağının kapalı olması gerekir. Ve her vakit taze olarak hazırlanıp tüketilmesine itina göstermeliyiz.”