Covid-19 salgını periyoduyla toplumsal medya hesapları üzerinden gerçekleştirilen canlı mezat uygulamalarının sayısı arttı. Bu mezatlarda, kıyafetten parfüme, güvercinden antika eserlere, saatten pul ve tespih üzere koleksiyon eserlerine kadar çabucak her şey satılıyor.
Satın aldıkları eser nedeniyle mağduriyet yaşayan tüketiciler ise mezadı yapan kişi ve şirketlere ulaşma konusunda birçok vakit sorun yaşıyorlar.
Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Hukuk Kurulu Üyesi Avukat Baki Öztürk, yaptığı açıklamada, mezat yoluyla dolandırıcılık hadiselerinde artış gözlemlediklerini belirtti.
FATURA YA DA SATIŞ MUKAVELESİ DÜZENLENMELİ
Dolandırılmamak için mezadı yapanların kimler olduklarının bilinmesinin değerine işaret eden Öztürk, “Satışı yapanların ticari künye bilgileri denetim edilmeli. Mezat satışlarının, aralı satış mevzuatına ve uzaklıklı satış mukavelelerine uygun yapılması lazım. Satışı yapan kişi ya da şirketin alışveriş yapıldığına dair fatura ya da satış kontratı düzenlemesi gerekiyor. Lakin birçok mezatta fatura düzenlenmiyor. Elinizde bu türlü bir doküman yoksa hakkınızı ararken türel manada sorun yaşayabilirsiniz” dedi.
‘KAPIDA ÖDEME TERCİH EDİLMELİ’
Bu tıp mezatlarda eser kargoya verilmeden ödemenin tamamının talep edildiğini lisana getiren Öztürk, “Bu nedenle imkan varsa kapıdan ödeme seçeneği tercih edilmeli. Banka üzerinden yapılan ödemelerde de para gönderirken ‘açıklama’ kısmı boş bırakılmamalı. Açıklama kısmına paranın kime ve hangi eser için gönderildiği net halde yazılmalı. Bunu yazmamız, tüzel olarak elimizi güçlendirir” diye konuştu.
Öztürk, mezatlardan yapılan alışverişin 66 bin liranın altında olması halinde tüketici hakem heyetlerine başvurulabileceğine işaret ederek, bu meblağın üzerindeki alışverişlerde tüketici mahkemelerinde hak aranabileceğini bildirdi.
DOLANDIRICILIK KABAHATİ KAPSAMINA GİRİYOR
Konunun cezai boyutuna da değinen Öztürk, tüketicilerin dolandırıcılık hatası kapsamında savcılıklara başvurabileceklerini söyledi. Öztürk, “Size satılırken özgün olduğu söylenen bir eser replika çıktıysa, dolandırıcılık kapsamına giriyor. Burada kıymetli olan hile yoluyla sizi yanıltarak maddi çıkar sağlamaları. 1 liralık eser de olsa tıpkı hata ögesi kelam konusu. Savcılığa başvurmak maddi külfet içermiyor” dedi.
İade ve cayma hakkı tüketicinin en temel haklarından olmasına rağmen, canlı mezatlarda bu hakkın kullandırılmadığı durumların yaşandığına işaret eden Öztürk, şu tabirleri kullandı:
“Çevrim içi alışverişlerde de kimi eserler hariç, 14 gün içinde iptal ve cayma hakkını kullanabilirsiniz. Bu mezatlarda ‘iade yoktur’ deniyor lakin bu kelamın yasal bir desteği yok. Mezatlarda da 14 gün içinde cayma hakkını kullanabilirsiniz. Hakkınızı kullanamadığınız durumlarda tüketici hakem heyetlerine başvurun”
VERGİ KAÇAĞI BOYUTU
Öztürk, mezatlarda fatura düzenlenmemesi nedeniyle olayın vergi kaçağı boyutunun da bulunduğuna dikkati çekerek, bu bireylerin vergi kaçırmalarının önüne geçmek için Gelir Yönetimi Başkanlığına da başvurulabileceğini söyledi.
Mezattan gelen kargonun, mümkünse, kargocuyla açılmasını öneren Öztürk, eserin replika, problemli olması ya da kargonun boş çıkması durumunda tutanak tutulması gerektiğini belirtti.
Öztürk, kargonun fotoğraf ve görüntüsünün çekilmesinin de kanıt olması bakımından katkı sağlayacağını tabir ederek, “Aynı formda ferdî dataların korunmasına mani olmayacak formda mezattan da ekran resmi ya da görüntü kaydı alınabilir” dedi.
Öztürk, mezat uygulamasını çok profesyonel formda yapan işletmeler de bulunduğunu anlatarak, “Ancak muteber olmayan yerlerden alışveriş yapmamakta yarar var. Bilhassa toplumsal medyadan düzmece hesaplarla canlı mezat yapılabiliyor. Bunlardan kaçınmak gerekiyor. Şuurlu tüketici olunmalı” değerlendirmesinde bulundu.
Mezat Ne Demek?
Mezat sözü Türkçe’de “arttırma, açık arttırma” manasına gelir.