MERT İNAN- İstanbul’un güzide semtlerinden Kuruçeşme’deki Tezkereci Osman Efendi Camii, 1740’ta Sultan I. Mahmut’un tezkirecisi Osman Efendi tarafından inşa ettirildi. İstanbul Boğazı’nın yanı başındaki tarihi ibadethane semt sakinleri tarafından Kuruçeşme Camii olarak anılırken, ahşap kaplamalı ibadethanenin imgesi ve hazire kısmında ortaya çıkan görünüm ise tek sözle utanç verici.
Ortaköy ile Arnavutköy ortasındaki kıyı yolunu üzerinde, Kuruçeşme Parkı’nın tam karşısında bulunan sahipsiz bırakılmış 2 katlı ibadethanenin çabucak bitişiğindeki 1682 tarihli Köprülü Hemşiresi Çeşmesi de adeta bilinçsizliğin kurbanı olmuş durumda.
Duvarları delmişler
Kuruçeşme’ye ismini veren tarihi yapıtın yanı başından kablolar sarkmaya devam ederken, tarihi caminin pervazlarında oluşan kırıklar ise sahipsizliğinin ispatı niteliğinde. Tezkereci Osman Efendi Cami’nin içine girdiğimizde ise karşımıza çıkan birinci görünüm, ardiye yerine dönen giriş kısmı oluyor. Hoyratlıkta hudut tanımayanlar, tarihi mirasın orjinal imgesini bozdukları üzere, duvarları delerek rastgele kesim ek ettikleri göze çarpıyor. Hem iç hem dış cephedeki sıvaların yer yer döküldüğü belirli olurken, birtakım çatlaklar ise tasa verici boyutta. Klima motor ve aksamları da artık İstanbul’un pek çok tarihi yapıtında görmeye alıştığımız nahoş manzaralar olarak Kuruçeşme’deki mescitte de karşımıza çıkıyor. Titizlikle korunması gereken yapıtın, altında bulunan dükkânlar, tarihi caminin bütünlüğüne ziyan verirken, ortaya çıkan görünüme bugüne kadar müdahale edilmemesi de vatandaşların yansısına neden oluyor. Caminin mimarının kim olduğu bilinmezken, ahşap karkas, dolgu duvarları tuğla olan tarihi yapının altındaki Dükkânlar yapıtın bütünlüğüne darbe vurmaya devam ediyor. Caminin kuzeyi ve batısında çınar ve servi ağaçlarının olduğu mermer bezemeli taşların olduğu hazire kısmı ise bakımsızlıktan adeta yok olma tehditti yaşıyor.
Dış cephesi bu türlü döküldü: Tarihi caminin dış cephesinde kablolar sarkıyor.
‘Hoyratlık kurbanı’
Yüksek Mimar Doğan Hasol ise hoyratlığın kurbanı olan tarihi yapıtın durumunu hakkında şu değerlendirmeyi yaptı:
“İstanbul, kültürel, mimari ve arkeolojik kıymetler bakımından emsalsiz bir hazine. Yerüstü ve yeraltı pahaların yok edilmesine neredeyse seyirci kalıyoruz. Bu bedeller hangi periyoda ait olursa olsun bize aittir. Kelam konusu yapıtlarımızı korumak hepimizin insanlık vazifelerimiz ortasında. İlgisiz, duyarsız, saygısız müdahaleler onların tahribine yol açar. Uygar hiçbir bir ülke tarihi mirasın tahrip edilmesine göz yummaz. Bizde bu alanda çok önemli problemler var. Elimizdeki yapıtları müdafaamız lazım. Var olan bedellerinizi koruyamazsanız ortaya bu makus görüntüler çıkar. Mimarlık mirası bir ülkede yaşamış insanların kültür ömür üslupları hakkında çok düzgün fikir verir. Klima motorlarına, kablolara müsaade verilmemeli.”