Mert İnan – Hava kirliliğinin insan sıhhatine tesirleri üzerine çalışmalar yürüten, 15 sıhhat, etraf ve iklim örgütünün oluşturduğu Pak Hakkı Platformu (THHP) Türkiye’de hava karnesi niteliğindeki hava raporunu açıkladı. Raporda 2021’de İstanbul’da 4848, Ankara’da 2853, Türkiye genelinde ise en az 42 bin kişi hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını yitirdiği sav edildi. Türkiye’de Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) standartlarına nazaran havası pak kent olmadığına dikkat çekilen rapora nazaran havası en kirli 5 kent sırasıyla Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya oldu. Hakkâri’de DSÖ standartlarına nazaran, partikül husus kirliliği yok denecek kadar az kentin kükürt dioksit açısından çok kirli olduğuna yer verildi.
Depremden etkilenen kentlerde hava kirliliği, enkaz tozu ve ısınma için açıkta ateş yakılması üzere nedenlerle ulusal limitlerin 2.5 katına, DSÖ kılavuz bedellerinin ise 7.5 katına çıktığı duyurulurken, kirli havanın başta kanser, kalp-damar, KOAH üzere hastalıklara tetikleyeceği uyarısı yapıldı. Raporda, vefat nedenleri ortasında hava kirliliğinin yüzdelik hissesinin en yüksek olduğu vilayetlerin Iğdır, Karaman ve Batman olduğu, 2021’de Batman’da her 100 mevtten 31’inin, Iğdır ve Karaman’da ise her 100 mevtten 28’inin hava kirliliği nedeniyle medyana geldiği belirtildi.
PM10 kirliliği 2021’de Batman, Iğdır, Ağrı, Şırnak ve Malatya’da en yüksek kıymetlerde ölçülürken, bu vilayetlerdeki ortalama kıymetlerin DSÖ’nün partikül husus PM10 için belirlediği 15 mikrogram/metreküp düzeyinin 5-8 katı olarak saptandı. 200 günden fazla müddet PM10 için yönetmelikte belirlenen 40 mikrogram/metreküp ulusal limit bedelinin üstünde hava kirliliği ölçüldüğüne yer verilen raporda Batman’da 2021’deki hava kirliliği, DSÖ’nün kılavuz pahasının 7 katından fazla olduğu aktarıldı.
Öte yandan bu kentte yaşayanların tam 326 gün boyunca kirli havaya maruz kaldığı kaydedildi.
Acil tedbir alınmalı
Temiz Hava Hakkı Platformu Koordinatörü Deniz Gümüşel. Türkiye’de 360 istasyonlu geniş bir izleme ağı bulunmasına karşın bu istasyonlarda nizamlı ölçüm yapılmadığını söyledi. PM10 için bile yalnızca 34 kentin kirlilik durumunu bildiklerini belirten Gümüşel, “Kanserojen ve hava kirliliğine bağlı ölümlerin ana nedeni olan ince partikül unsur PM 2.5, yalnızca 62 istasyonda gereğince ölçülebildi. Bu kısıtlı bilgiyle bile, Türkiye’de Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) hudut paha olarak belirlediği PM 2.5 yoğunluğunun tam 4 katı kirli hava soluduğumuzu görüyoruz. Afet bölgesinde asbest riski önemli halk sıhhati sorunu. Hatay İskenderun’da ise partikül unsur kirliliği son 40 gündür metreküpte 200 mikrogram ölçülüyor. Şu an devam eden kirliliğin nedeni, yetkililerce araştırılmalı ve acil tedbir alınmalı” dedi.
İstanbul’un havası sağlıksız
Raporda, İstanbul ve Ankara’da ısınma için kömür yakılan, yapılaşma ve trafiğin ağır olduğu ilçelerde hava kirliliğinin ürkütücü boyutlarda olduğu belirtilirken, “Sarıyer Kumköy hariç, İstanbul nüfusunun neredeyse tamamı DSÖ’ye nazaran sıhhatsiz hava soluyor. Sultangazi, Esenyurt ve Mecidiyeköy en kirli bölgeleri işaret ediyor. Siteler, Ankara’Daa en kirli havayı soluyan bölge” tespitine yer verildi.