1 BİR ERKEĞİ KIZ ÜZERE YETİŞTİRMEK (1965-2004)
1965 yılında Bruce Reimer isimli 8 aylık bir erkek çocuğu hekimlerin tavsiyesi üzerine sünnet edildi. Fakat ameliyatı yapan cerrah bir kusur yaptı ve çocuğun penisi büsbütün hasar gördü. Çocuğun ebeveynleri, problemleriyle ilgili olarak Baltimore’daki (ABD) Johns Hopkins Üniversitesi’nden psikolog John Money’e başvurdu. Onlara, durumdan bir çıkış yolu olan “basit” olmalarını – çocuğun cinsiyetini değiştirmelerini ve onu bir kız olarak yetiştirmeye devam etmelerini tavsiye etti.
Ve bu türlü yapıldı. Çok geçmeden Bruce Brenda oldu ve şanssız ebeveynler, çocuklarının çok acımasız bir deneyin kurbanı olduğunu bile bilmiyorlardı. Psikolog John Money, bir kişinin cinsiyetinin tabiattan değil, yetiştirilme üslubundan kaynaklandığını kanıtlamak için uzun vakittir bir fırsat arıyordu, bu yüzden Bruce bu türlü bir müşahede için uygun bir obje haline geldi.Bruce’un testisleri çıkarıldı ve daha sonra Dr. Mani, deneysel konusunun “başarılı” gelişimi hakkında birkaç yıl daha bilimsel mecmualarda raporlar yayınladı. Çocuğun biraz faal bir kız üzere davrandığını ve davranışının ikiz kardeşinde bulunan erkekten çok farklı olduğunu savundu. Lakin hem meskende hem de okulda öğretmenler, bir erkek çocuğunun tipik davranışını gözlemledi.
Ek olarak, acımasız gerçeği oğullarından saklayan ebeveynler, çok güçlü bir duygusal gerilim yaşadılar, bunun sonucunda anne intihar eğilimi geliştirdi ve baba çok içmeye başladı.
Bruce-Brenda daha ergenlik çağındayken göğüs büyümesini uyarmak için östrojen verildi.
Kısa müddet sonra Dr. Mani, Brende’nin bayan genital organlarını oluşturacağı öbür bir ameliyatta ısrar etmeye başladı. Lakin ansızın Bruce-Brenda isyan etti ve kategorik olarak operasyonu yapmayı reddetti. Sonra çocuk Mani ile resepsiyonlara gelmeyi büsbütün bıraktı.
Bruce’un hayatı felç oldu. Birbiri gerisine, sonuncusu koma ile sonuçlanan üç intihar teşebbüsünde bulundu. Fakat Bruce düzgünleşti ve olağan insan hayatına dönüş çabasına başladı. Saçını kesti, erkek kıyafetleri giymeye başladı ve ismini David olarak değiştirdi.
1997’de, cinselliğin fizikî belirtilerini tekrar kazanmak için bir dizi operasyona katlanmak zorunda kaldı. Yakında bir bayanla bile evlendi ve üç çocuğunu evlat edindi. Lakin memnun son asla gelmedi: Mayıs 2004’te karısından boşandıktan sonra David Reimer intihar etti. O sırada 38 yaşındaydı.
2 ÜMİTSİZLİĞİN KAYNAĞI (1960)
Dr. Harry Harlow maymunlar üzerinde acımasız deneyler yaptı. Bireyin toplumsal izolasyonu konusunu ve buna karşı korunma tekniklerini araştırdı. Harlow, bebek maymunu annesinden alıp tek başına bir kafese yerleştirdi. Ayrıyeten, anneleriyle en güçlü bağı olan çocukları seçti.
Maymun bir yıl boyunca kafeste oturdu ve sonra hür bırakıldı. Daha sonra, birçoklarının çeşitli zihinsel anormallikler sergilediği bulundu. Bilim adamı şu sonuca vardı: Keyifli bir çocukluk bile depresyonun önlenmesi değildir. Lakin, acımasız deneyler olmadan bu türlü kolay bir sonuca varılabilir. Bu ortada, hayvan hakları hareketi tam da bu fecî çalışmanın sonuçlarının yayınlanmasından sonra başladı.
3. MİLGRAM DENEYİ (1974)
Deney, deneyciyi, özneyi ve öbür bir öznenin rolünü oynayan bir aktörü içeriyordu. Deney başlamadan evvel “öğretmen” ve “öğrenci” rolleri deneysel özne ve aktör ortasında dağıtıldı. Aslında özneye her vakit “öğretmen” rolü verilmiş, işe alınan oyuncu ise daima “öğrenci” olmuştur.
Deney başlamadan evvel, “öğretmen”, deneyin asıl emelinin bilgiyi ezberlemek için yeni formüller keşfetmek olduğu açıklandı, lakin aslında deneyci, yetkili bir kaynaktan talimat alan bir kişinin davranışını araştırdı. davranış normlarına ait kendi anlayışıyla çelişir.
Deney şöyle devam etti: “öğrenci” şok tabancasıyla bir sandalyeye bağlandı. “Öğrenci” ve “öğretmen”, 45 voltluk ortak bir “gösteri” elektrik çarpması aldı. Sonra “öğretmen” diğer bir odaya gitti ve oradan “öğrenciye” sesli irtibat yoluyla kolay hafıza misyonları vermek zorunda kaldı. Yanlışlarının her biri için “öğrenci” 45 voltluk bir elektrik şoku aldı. Aslında, oyuncu yalnızca vurulmuş üzere yapıyordu. Her yanlıştan kısa bir müddet sonra “öğretmen” voltajı 15 volt artırmak zorunda kaldı.
Planlandığı üzere, bir noktada aktör deneyi durdurmayı talep etmeye başladı. Şu anda, “öğretmenler” kuşkularla azap gördü, lakin deneyci inançla şunları söyledi: “Deneyin devam etmesi gerekiyor. Lütfen devam edin.” Tansiyon arttıkça, oyuncu giderek daha fazla ıstırap gösterdi. Sonra uludu ve bir çığlık attı.
Deney 450 volta kadar devam etti. “Öğretmen” kuşku duymaya başlarsa, deneyci ona deneyin sonuçları ve “öğrenci” için güvenlik konusunda tam sorumluluk alacağına dair teminat verdi.
Sonuçlar şok ediciydi: “Öğretmenlerin” %65’i, “öğrencinin” çok acı çektiğini bilerek 450 voltluk bir şok verdi. Deneklerin birçok deneycinin talimatlarına uydu ve “öğrenciyi” elektrik şokuyla cezalandırdı. Değişik bir halde, 40 denekten hiçbiri 300 voltta durmadı, yalnızca beşi bu düzeyden sonra itaat etmeyi reddetti ve 40 bireyden 26’sı “öğretmen” ölçeğin sonuna ulaştı.
Eleştirmenler, deneklerin Yale Üniversitesi’nin otoritesi tarafından “hipnotize edildiğini” söyledi. Buna karşılık Dr. Milgram, Bridgeport Araştırma Derneği bayrağı altında Connecticut, Bridgeport kasabasında nahoş bir bina kiralayarak deneyi tekrarladı. Sonuçlar değişmedi: Deneklerin %48’i ölçeğin sonuna ulaşmayı kabul etti. 2002 yılında, tüm bu çeşit deneylerin genel sonuçları, “öğretmenlerin” %61-66’sının ölçeğin sonuna ulaştığını ve bunun deneyin vaktine ve yerine bağlı olmadığını göstermiştir.
Sonuç feciydi: Bir insanın hakikaten yalnızca otoriteye akılsızca itaat etme ve düşünülemez talimatları yerine getirme eğiliminde olmayan, birebir vakitte alınan bir buyruk formunda kendisi için bir mazeret bulan, tabiatın karanlık bir yanı vardır. Deneye katılan birçok iştirakçi, düğmeye basarak “öğrenci” üzerinde hakimiyet yaşadı ve hak ettiğini aldığından emindi.
4 ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİK (1966)
Psikologlar Mark Seligman ve Steve Meyer, uygulamalarında köpekler üzerinde bir dizi deney yaptılar. Hayvanlar daha evvel üç kümeye ayrılarak kafeslere yerleştirildi. Denetim kümesi kısa müddette rastgele bir ziyan görmeden özgür bırakıldı, ikinci küme köpekler içeriden bir kol çekilerek durdurulabilecek tekrarlayan şoklara maruz bırakıldı ve üçüncü kümenin hayvanları en şanssızdı: ani şoklara maruz kaldılar. bu durdurulamadı.
Sonuç olarak, köpekler “edinilmiş çaresizlik” geliştirdi – güzel olmayan uyaranlara bir reaksiyon. Hayvanlar dış dünya karşısında çaresiz olduklarına ikna olmuşlar ve çok geçmeden şanssız hayvanlar klinik depresyon belirtileri göstermeye başlamışlardır.
Bir mühlet sonra, üçüncü kümedeki köpekler kafeslerden hür bırakıldı ve kaçmaları kolay olan açık korumalara yerleştirildi.
Köpekler daha sonra tekrar elektrik verildi, lakin hiçbiri kurtulamadı. Hayvanlar acıya pasif bir formda reaksiyon vererek onu kaçınılmaz bir şey olarak algıladılar. Daha evvelki tecrübelerinden, köpekler kaçmanın onlar için imkansız olduğunu kesin olarak öğrenmişlerdi ve bu nedenle kendilerini kurtarmak için daha fazla teşebbüste bulunmadılar.
Bu deneyin sonuçlarına dayanarak, bilim adamları, gerilime karşı insan yansısının bir köpeğinkine emsal olduğunu öne sürdüler: beşerler ayrıyeten birkaç ardışık başarısızlıktan sonra çaresiz kalıyorlar. Ama bu kadar öngörülebilir ve banal bir sonuç, şanssız hayvanların acımasız acılarına bedel miydi
5. BEBEK ALBERT (1920)
Psikoloji Tabibi John Watson, çeşitli fobilerin tabiatını araştırıyor. Bilim adamı, daha evvel farelerden korkmayan ve hatta onlarla oynamayı bile seven 9 aylık yetim Albert’te beyaz bir farenin önünde endişe yansısı oluşturma mümkünlüğünü test etmeye karar verdi.
İki ay boyunca Albert’e evcil beyaz bir sıçan, pamuk yünü, sakallı bir Noel Baba maskesi, beyaz bir tavşan vb. gösterildi. İki ay sonra çocuk bir halıya kondu ve bir sıçanla oynamasına müsaade verildi. Birinci başta, çocuk hiç korkmadı ve sakince oynadı. Lakin sonra Watson, çocuğun gerisinden, çocuk fareye her dokunduğunda metal bir plaka üzerinde demir bir çekiçle dövmeye başladı. Tekrarlanan darbelerden sonra Albert’in sıçanla temastan kaçınmaya başladığı fark edildi. Bir hafta sonra deney tekrarlandı – bu sefer fare beşiğe konduğunda plakaya beş kere vuruldu. Fareyi gören çocuk ağlamaya başladı.
Birkaç gün sonra Watson, çocuğun benzeri objelerden korkup korkmayacağını test etmeye karar verdi. Sonuç olarak, çocuğun beyaz tavşan, pamuk yünü ve Noel Baba’nın maskesinden korktuğu ortaya çıktı, lakin bilim adamı bu öğeler gösterildiğinde artık ses çıkarmadı. Watson, kaygı reaksiyonlarının transferi hakkında bir sonuç çıkardı. Bilim adamı, yetişkinlerin endişelerinin, hoşlanmadıklarının ve telaşlarının birçoklarının aslında erken çocukluk devrinde oluştuğunu öne sürdü. Ne yazık ki, Watson Albert’i edinilmiş bir fobiden yoksun etmeyi başaramadı ömür uzunluğu onunla kaldı.
Resimdeki yüzlerden birini seç insanlardan sakladığın yüzünü öğren! Tahminen kendi kendine bile itiraf edemiyorsun…
Tüm Facebook’un beyni yandı! Fotoğraf de kaç tane siyah nokta görüyorsun?
Bu fotoğrafta 100 bireyden yalnızca 1 kişi kedi bulabilecek! Dikkatli bak sen buldun mu?
Tırnak rengi deyip geçme! Farkında değilsiniz fakat hakkınızdaki her şeyi söylüyor…