Sisteme olan ilgi her geçen gün artarken vergi tarafında da önemli kayıplar yaşanıyor. Mesken kiralama sırasındaki KDV haricinde, elde edilen yarardan rastgele bir ek vergi yahut gelir vergisi alınamıyor. Bu durum milyonlara liralık vergi kaybına yol açıyor. KDV de zati fiyatlara dahil bir öteki manasıyla vergisi eklenerek oluşan fiyatlar olduğundan devletin kaybı önemli manada büyüyor.
Gelir beyan etmiyorlar
Airbnb sisteminden aylık 30.000 TL gelir elde eden bir kullanıcıdan yüzde 20 yani 6.000 TL’lik KDV alınıyor. Geriye kalan 24 bin TL yarar üzerinden bir vergi alınmıyor. Buradan vergi alınabilmesi için turizm tesisine karşılık gelen ruhsat alınması gerekiyor. Bu ruhsata başvuran ise yok. Şayet Airbnb gelirleri beyan edilir ise yıllık 70 bin TL – 1.9 milyon TL aralığında gelir elde eden birisi yüzde 15 – yüzde 40 ortası gelir vergisi ödemek durumunda. Beyan edilen 1.9 milyon TL üste gelirden de yüzde 40 vergi kesiliyor.
5-10 kişi kalıyorlar!
Bununla birlikte konaklayan kişi yahut bireylerin kimlik bildiriminin yapılmaması; konut yahut odalarda otellere misal güvenlik standartlarının bulunmaması da bir başka tartışma konusu. Üstelik Nişantaşı, Kadıköy, Beşiktaş üzere tanınan semtlerde oturanların, “evi 1 kişi tutuyor lakin 5-10 kişi kalıyorlar” tarafındaki şikayetleri de bir başka sorun. Dünyanın pek çok ülkesinde de misal sıkıntılar yaşanırken, kimi yasaklarla kimi mahalle-semt bazlı kısıtlamalarla kimi kentler de ek vergiler yahut yüksek cezalarla Airbnb’nin önüne kesmeye çalışıyor. Türkiye’de Türkçe olarak da hizmet veren online ev/oda bulma servisi Airbnb, 200 ülkede 100 binden fazla kentte hizmet veriyor. Airbnb kullanılardan yüzde 20 kurul geliri elde ediyor. Şirket geçen yıl tüm dünyada 2.2 milyar dolar gelir elde etti. Dünyada kullanıcı sayısı 150 milyonu aşarken, saniyede 6 kişi Airbnb’den yer kiralıyor. Sistemde 4 milyon ev/oda listeleniyor.
İstanbul’un lüks semtlerinden Nişantaşı bölgesinde oteller 150-300 euro gecelik fiyattan satılırken, Airbnb’den 100 euro’nun altına 1.500-2.000 TL’ye (50-70 euro) kiralamak mümkün.
Hangi ülke ne tedbir aldı?
Ev yahut odaların turistlere kiralaması uygulaması olarak biline ve otellere nazaran “daha uygun fiyat” avantajıyla son yıllarda popüle rolan Airbnb, dünya çapında baskı altında. Kimi ülkeler Airbnb’yi vergi kıskacına almaya çalışırken, kimisi de vatandaşlarından gelen şikayetlerden ötürü kısıtlama hatta yasakları gündeme getirmiş durumda.
– İtalya’da %21 Airbnb vergisi alınıyor. Floransa üzere turist ağır kentlerin merkezinde Airbnb kayıtları donduruldu. Roma gecelik fiyata %2-8 ortası ek vergi uyguluyor.
– Avusturya (Viyana), Airbnb kent içinde muhakkak bölgelerde yasak.
– Fransa’da Airbnb için belediyede ilgili üniteye kayıt kuralı aranıyor, kısa müddetli olarak yılda en fazla 120 gün kiralama yapılabiliyor.
– İngiltere’de (Londra) yılda 90 gece yahut daha az kiralama yapılabiliyor.
– Almanya’nın Berlin kentinde geçmişte getirilen yasak kaldırılırken, para cezaları katlandı. 100 bin Euro’ya kadar ceza kesilebiliyor. Müsaade evrakı koşulu da getirildi.
– Hollanda’nın başşehri Amsterdam’da konutlar yılda en fazla 30 gece için kiralanabiliyor.
– İspanya’nın Barselona kenti, 2021’de getirdiği yasakla Avrupa’da birinci olmuştu 1 aydan kısa periyodik kiralama yasak. Ayrıyeten ruhsat koşulu aranıyor.
– Portekiz’in Lizbon kentinde yeni Airbnb lisansına yasak geldi.
– ABD’de birçok eyalet ek vergi ve kayıt mecburiliği getirirken, kimileri da muhakkak müddetlerin altında kiralamalara müsaade vermemeye başladı. Dallas Airbnb’ya yasak getirdi.
– Japonya (Tokyo), kısa periyodik kiralamaları yılda 180 gün ile sınırladı. Mesken yahut binada yerleşik olarak yaşayan birinin olması mecburî.
– Avustralya (Sidney) yılda 180 gün kiralama sonu uygulanıyor.
– Malezya’nın turizm cenneti adası Penang, Airbnb’ye yasak getirdi.
– Singapur’da 3 aydan kısa müddetli konut yahut oda kiralanamıyor.
Airbnb kaydına bürokrasi engeli
Airbnb sistemini kullananan ve vergisini ödemek isteyenlerin ruhsat başvurusu yapması durumunda, ilgili konut ve binanın motamot turizm ruhsatlarında olduğu üzere başta yangın merdiveni, yangın raporu evrakı (belediye ve itfaiyeden alınıyor), sicil kaydı, kira kontratı, atıkların denetimi dokümanı, apartman için muvafakattane üzere evraklar isteniyor. Akabinde ilgili kamu ünitelerine başvurması ve yapılacak kontrollerden sonra ilgili müsaade evrakını alarak mesken yahut odayı Airbnb üzerinden kiraya verebilmesinin önü açılıyor.
Güvenlik problemine dikkat!
Airbnb kiralaması yapıldığında, otel ve pansiyon uygulamalarında olduğu üzere emniyete kimlik bildirimi mecburiliği olmadığından, yalnızca Türkiye’de değil dünyanın birçok ülkesinde güvenlikle ilgili mevzular tartışılıyor. Meskeni tutan bireyden öbür isimlerin buralarda rahatça konaklaması, makûs niyetli bireylerin bu sistemi kullanarak yasa dışı yollar için bu konutları kullanmasına yol açabiliyor. Bu yüzden emniyet ünitelerinin Airbnb’yi denetimi için bir sistem kurulması istikametinde pek çok ülkeden baskı artıyor.
Kritik bir ayrıntı:
Kiracı, oturduğu konutu Airbnb’den kiraya verebilir mi?
Sözleşmede “alt kira mukavelesi yapılamaz/başkasına kiralayamaz” tarafında bir unsur yok ise kiracılar, kiraladığı meskeni bir diğerine kiralayabiliyor.
