10 yılı aşkın müddette 438 bine yakın kişinin dataları incelenerek yapılan bir araştırmaya nazaran, işitme kaybı olan şahısların erken basamakta işitme aygıtı kullanması demans riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
Sonuçları tıp mecmuası Lancet’te yayımlanan araştırma, duyma kaybının demans (bunama) üzerindeki potansiyel tesirini ve demansın sıhhat sistemi üzerindeki yükünü azaltmada işitme aygıtlarının kıymetli bir rol oynayabileceğini gösteriyor.
Demans, hafızayı, düşünmeyi ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme marifetini etkileyen çeşitli hastalıklar için kullanılan genel bir terim.
Dünya Sıhhat Örgütü’ne (WHO) nazaran şu anda dünyada 55 milyon demans hastası var. Bu sayının 2050’ye kadar üç katına çıkması bekleniyor.
Yaşlı nüfusun giderek artması nedeniyle demans sıhhat alanında en büyük tehditlerden biri olarak görülüyor.
Araştırma, duyma kaybı olan lakin işitme aygıtı kullanmayan şahısların duyma kaybı olmayanlara nazaran demans riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor. İşitme aygıtı kullanılması halinde bu risk duyma kaybı olmayan bireylerle birebir düzeye geriliyor.
Lancet’in demansın önlenmesi konusunda yaptığı 2020 tarihli çalışmada, dünya çapında demanslı hastaların yüzde 8’inin işitme kaybı ile ilişkili olabileceği ortaya konmuştu.
Çin Shandong Üniversitesi’nden Profesör Dongshan Zhu, orta yaş devrinde işitme kaybının demans bakımından müdahale edilebilir en kıymetli risk faktörü olduğuna dair bilgilerin arttığını söyledi.
Zhu, demans riskini azaltmada işitme aygıtının tesiri konusundaki belirsizliğin ise bu çalışmayla ortadan kalktığını belirterek “Araştırmamız, duyma kaybının demans üzerindeki potansiyel tesirini azaltmada işitme aygıtlarının en az müdahale içeren ve en ucuz usul olduğuna dair en âlâ delilleri sunuyor” dedi.
Çalışmada, İngiltere’deki Biobank araştırmasında ortalama yaşı 56 olan 438 bine yakın kişi, ortalama 12 yıl izlendi.
Araştırmacılar, olağan duyma hünerine sahip bireylere kıyasla duyma kaybı olan ve işitme aygıtı kullanmayan şahıslarda her tıp nedene bağlı demans riskinin yüzde 42 arttığını tespit ederken, aygıt kullanan şahıslarda risk artışına rastlamadı.
‘CİHAZLARIN ERKEN KULLANIMI ÖNEMLİ’
Bu oran, işitme kaybı olan ve aygıt kullanmayan bireylerde yüzde 1,7 riske denk geliyor, duyma kaybı olmayan yahut olsa bile aygıt kullanan şahıslarda ise bu oran yüzde 1,2.
Profesör Zhu, işitme kaybı olan pek çok kişinin aygıt kullanmadığını söylüyor.
“Duyma kaybı 40’lı yaşlarda başlayabilir ve demans teşhisi öncesinde 20-25 yıl boyunca kademeli bir bilişsel düşüş yaşanır. Bulgularımız, işitme kaybı başladığında aygıtların erken kullanımının değerini gösteriyor.”
Zhu’nun teklifleri ortasında şunlar yer alıyor:
- İşitme kaybı ve demans ile potansiyel teması konusunda farkındalık yaratılmalı
- Maliyeti düşürerek işitme aygıtlarına erişimin artırılması
- Erken teşhis için işitme testlerinin yaygınlaştırılması ve duyma kaybı teşhis edildiğinde aygıt takılarak tedavi
Londra’daki UCL Üniversitesi’nde Profesör Robert Howard, araştırmada yer almadı ve çalışmaya ilgili şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu geniş ve âlâ yürütülmüş bir çalışma, ancak ortada temas olması durumunu neden-sonuç formunda anlamamak gerektiğini unutmamalı.
“İşitme aygıtları kullanarak demansın önlenebileceğine kuşkulu yaklaşıyorum. Bu irtibat, demans başlamış şahısların aygıt kullanımını sıkıntı bulmalarını gösteriyor muhtemelen.
“Ama işitme aygıtları bireylerin izole olmasını önlemede ve ömür kalitesini artırmada kıymetli olduğundan kullanımı zati teşvik edilmeli.”
DEMANS NEDİR, TESİRLERİ NELER?
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) demansla ilgili şu bilgileri paylaşıyor:
Demans, hafızayı, düşünmeyi ve günlük aktiviteleri gerçekleştirme maharetini etkileyen çeşitli hastalıklar için kullanılan genel bir terim. Alzheimer en yaygın tipi ve olayların yüzde 60-70’ini oluşturuyor.
Hastalık vakitle daha da kötüleşir. Çoğunlukla yaşlı insanları tesirler lakin her insan yaşlandıkça bu hastalığa yakalanmayabilir.
Demans riskini artıran etkenler ortasında şunlar var:
- Yaş (65 yaş ve üzeri bireylerde daha yaygın)
- Yüksek tansiyon
- Yüksek kan şekeri (diyabet)
- Aşırı kilolu yahut obez olmak
- Sigara içmek
- Çok fazla alkol tüketmek
- Fiziksel olarak etkin olmamak
- Sosyal olarak izole olmak
- Depresyon
Şu anda dünya genelinde 55 milyondan fazla insan demans hastası var ve bunların %6 0’ından fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor. Her yıl yaklaşık 10 milyon yeni olay ortaya çıkıyor.
Demans, beyni etkileyen çeşitli hastalıklar ve yaralanmalardan kaynaklanıyor. Alzheimer hastalığı demansın en yaygın formu.
Demans esas vefat nedenleri ortasında 7. sırada ve global olarak yaşlı beşerler ortasında engellilik ve bağımlılığın en önemli nedenlerinden biri.
Demansın 2019’daki global maliyeti 1,3 trilyon dolara ulaştı ve bunun yaklaşık % 50’si, günde ortalama 5 saat bakım ve nezaret sağlayan gayri resmi bakıcılardan (örneğin aile üyeleri ve yakın arkadaşlar) kaynaklanıyor.
Kadınlar demanstan hem direkt hem de dolaylı olarak çok daha fazla etkileniyor. Bayanlar demans nedeniyle daha yüksek engellilik ve vefat oranıyla yaşıyorlar.