Son yıllarda yaşanan iklim krizinin akabinde gelen kuraklık ve doğal afetler, Türkiye’de su krizinin büyüme riskini de artırdı.
Uzmanlar, yaz aylarında önemli su kasveti yaşanabileceğine dikkat çekerken, bu mevzuda bir ihtar da Bilecik Pir Edebali Üniversitesi Afet Acil Durum İdaresi Anabilim Kolu Lideri Etraf Uzmanı ve tıpkı vakitte Anadolu Su Altı Araştırma ve Sporları Derneği (ASAD) üyesi Doç. Dr. Edip Avşar’dan geldi.
Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve 11 vilayette ağır yıkım yaratann zelzelelere ait açıklamalarda bulunan Doç. Dr. Edip Avşar, zelzelelerin yeraltı su kaynaklarına tesirine işaret etti.
“SUYUN KALİTESİNİ DE ETKİLİYOR”
Depremlerin yeraltı su kalitesini de etkilediğini vurgulayan Edip Avşar, şu tabirleri kullandı:
“Sarsıntının en azından hissedilecek kadar güçlü olduğu durumlarda su kalitesi de sarsıntılardan etkilenebilir. Bilhassa çalkalama hareketi, kuyuya su sağlayan kayalardaki gözeneklerden ve çatlaklardan gevşek tortuları çıkaracağından kuyu suyu bulanıklaşabilir. Bu süreksiz bir durum olup saatler ya da günler mertebesinde tesirleri geçer. Fakat şiddetli sarsıntılar kanalizasyon çizgilerine, gaz sınırlarına yahut tehlikeli unsurlar içeren rastgele bir altyapıya ziyan vererek suya daha spesifik kirleticilerin girmesine ve su kalitesi üzerinde daha önemli tesirler meydana gelmesine de neden olabilir. Bu nedenle kaynak ve kuyu sularının sarsıntılardan evvel ve sonra örneklenmesi tahlil edilmesi bu usul değişimlerin tespit edilebilmesi ve tedbir alınabilmesi için son derece kıymetlidir. Bunlar dışında sarsıntılar yüzey altı geçirgenliği artırabilir ve farklı kimyasal yapıdaki su içeren akiferleri birbirine bağlayabilir. Lakin bu biçim olayların su kalitesi üzerindeki tesiri epey düşük olduğundan tespiti güç ve halk sıhhatine tehlike oluşturma ihtimali de düşüktür.”
“KURUYABİLİR, DÜZEYİNDE AZALMA YA DA ÇOĞALMA OLABİLİR”
Deprem sonrası oluşan kırık ve çatlakların yeraltındaki dinamik durumu etkilediğini söz eden Doç. Dr. Avşar, şöyle devam etti:
“Bunun sonucunda yeraltı suyu düzeylerinde de değişimler olabildiği üzere kimi su kaynakları kururken bazen yeni su kaynakları da oluşabiliyor. Mesela Lice’de 6 Şubat Maraş zelzelesi sonrası obruk oluşumu oradaki dere yatağını kurutmuştu. Birtakım bölgelerimizden de su düzeylerinin azaldığı ya da çoğaldığı istikametinde haberler duyuyoruz. 2017’de Ege Denizindeki 6,5 büyüklüğündeki sarsıntı sonrasında Muğla’nın Bodrum ilçesinde yer alan ve yalnızca kış aylarında akan Kavak Deresinde de su akışı başlamıştı.
Su kalitesindeki değişimler Dünyada zelzelelerin evvelden kestirim edilmesi hedefiyle da izlenmektedir. Bilhassa jeotermal alanlarda su kalitesi değişimleri ve gaz çıkışları denetim altında tutulmaktadır. Yeraltı sularının sistemli olarak gözlemlenmesi ve tahlili zelzelelerin iddiası ve erken ikaz açısından kıymet taşıyabilmektedir. Hakikaten 17 Ağustos 1999 Gölcük, 12 Kasım 1999 Düzce ve 19 Mayıs 2011 Simav sarsıntılarında de bu bölgelere yakın birçok jeotermal alanda yer alan sıcak su kaynaklarında fiziko-kimyasal değişiklikler gözlenmiştir.”