Balinalar ve balina familyasından olan yunuslar denizde çok fazla hareket eden ve taraf bulma konusunda da usta olan canlılarlar. Bu yüzden kıyıya vuran balinalar şaşırtıcıdır. Mesela geçen yıl Tasmanya’daki bir koyda 230 uzun yüzgeçli pilot balina karaya vurmuş ve bunlardan yalnızca otuz tanesi kurtarılabilmişti. Birçok balina çeşidi toplumsal kümeler içinde sıkı bağlarla yaşadığı için araştırmacılar tek bir hayvanın istikametini şaşırmasının, tüm kümenin sığ sulara sürüklenmesi için kâfi olabileceğini düşünüyorlar. Ancak farklı cinslere ilişkin yalnız yaşayan balinalar da karaya vuruyor. Pekala bu hayvanlar istikametlerini niye şaşırıyorlar? Bu soru için aslında birçok açıklama var. Mesela su altındaki gürültüler, balıkçılık, iklime bağlı değişimler ve dünyanın manyetik alanını değiştiren güneş rüzgârları üzere. İskoç bir araştırma takımı, bu hayvanların demans hastalığına da yakalanabildiklerini buldu.
ORTAK ÖZELLİĞE SAHİP
Araştırmacı Marissa Vacher ve grubu, kıyıya vuran yunuslarda Alzheimer için tipik değişimler belirledi. Bunlardan biri beyaz gagalı yunus, başkası uzun yüzgeçli pilot balina ve üçüncüsü ise Afalina yunusu. Araştırma çerçevesinde İskoç kıyılarına vuran 22 dişli balinanın incelenmesi sonucunda üç yaşlı hayvanın beyninde, Alzheimer için tipik olan değişimler görüldü. Araştırmacılar, bu deniz canlılarında Alzheimer çeşidi değişimlerin meydana gelmesini beşerlerle ortak bir özelliğe sahip olmalarıyla ilişkilendiriyor. Öteki bir olasılıkla da kimi çeşitlerin yiyecek bulabilmek için daha derinlere dalmaları olabilir. Zira vakit zaman düşük oksijenli düzeylerde bulunmak, beyinde hasar bırakabiliyor.
* Alzheimer’s diesase-like neuropathology in three species of oceanic dolphin, European
* Journal of Neuroscience, 13.12.2022.