Yargıtay Lideri Mehmet Akarca, Yargıtay’ın İncek’te bulunan yerleşkesinde düzenlenen 2022 yılsonu kıymetlendirme toplantısında konuştu. Akarca, AYM’nin FETÖ ve terör örgütleriyle ilgili verdiği kararlara değindi.
AYM’nin FETÖ başta olmak üzere terör örgütleriyle ilgili verdiği kararlara değinen Akarca, şunları söyledi: “Birey Müracaat hakkının uygulanmaya başlanması 2012’de oldu. Kimsenin, evvel Anayasaya ve yasaya sadakatla bağlı olduğunu unutmaması gerekir. Aslında AYM birçok kararında ferdi müracaatın inceleme kapsamını belirler. Davada uygulanan hukuk kurallarını yorumlamanın ve bu kuralları uygun olarak uygulamanın, ayrıyeten maddi kanıt ve olguların değerlendirilmesinin ilgili yargı mercilerinin misyonu olduğunu, uygulama ve değerlendirmelerin hukuka uygunluğunu denetlemenin ise kanun yolu mercilerine ilişkin bir vazife olduğunu söz etmektedir. Kuşkusuz yasa ve anayasa AYM’yi de bağlar. Fakat vakit zaman bunu aşma eğilimi olduğunu görüyoruz. ‘Her mevzuyu incelerim, bütün maddi kanıtları denetlerim, tüm kanıtlara bakarım’ biçiminde bir anlayış yanlışsız değil. Bu, Anayasa Mahkememizin iş yükünün daha da artmasına, işin içinden çıkılmaz hale gelmesine, mutlaklaşmış kararlarda hukuk güvenliğinin otoritesinin zedelenmesine de yol açar. Yasal ve anayasal sonlar içerisinde hareket edilirse daha hakikat bir iş yapılmış olur.”
“DELİLLER UYGUN TOPLANDIYSA, KANUN UNSURLARI GERÇEK UYGULANDIYSA, İSTİNAF VE TEMYİZ DE DENETLENDİYSE, AYM’NİN BU ALANA GİRMEMESİ GEREKİR”
Anayasa Mahkemesinin kararlarının da Anayasaya ve yasaya uygun olması gerektiğine dikkat çeken Akarca, “Eğer yetki aşımında bulunur da muhteşem temyiz mahkeme niteliğine kavuşursa bu bütün toplumda kaosa neden olabilir. Anayasa Mahkememizin birden fazla kararlarında buna ihtimam gösterdiğini biliyoruz. Lakin kimi kararlarda sahiden de Yargıtay ve Danıştay tarafından eleştirilebilmektedir. Umarım ki bu badire büyümesin. Şayet kanıtlar hukuka uygun toplanmışsa, kanun hususları yanlışsız uygulanmışsa, yasa yolunda istinaf da temyizde bunlar denetlenmişse Anayasa Mahkememizin bu alana girmemesi gerekir. Alana girdiği vakit bu sıkıntılar daha da artabilir. Hepimizin dikkatli olması gerekir” diye konuştu.
İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu hakkında Anadolu 7. Asliye Ceza Mahkemesince verilen mahpus cezasının seçim öncesi katılaşıp kesinleşmeyeceğinin sorulması üzerine Akarca, yargılama sürecinin devam ettiğini, belgenin evvel istinafa gideceğini, tahminen de orada kararın katılaşarak Yargıtaya hiç gelmeyebileceğini söyledi. Akarca, kararın Yargıtaya gelmesi halinde de öncelikle Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca denetlenerek ilgili daireye gideceğini, istisnai durumlarda evrakların öne alınabildiğini fakat bunun takdirinin yargılama sürecinde vazife alan yargı mensuplarına ilişkin olduğunu aktardı.
SOMUT TESİRLER DOĞURAN DEĞERLİ BAŞARILAR
Akarca, yıllık bilgilendirme toplantılarının, yargının şeffaflığının ve topluma karşı hesap verebilirliğin bir gereği olduğunu kaydetti.
Akarca, Yargıtay’ın ıslahat çalışmalarının ‘etik’, ‘şeffaflık’ ve ‘adli kalite’ olmak üzere üç ana sütun üzerine inşa edildiğini vurguladı. 2017 yılında geliştirilen etik sistem ile 2019 yılında İstanbul Bildirgesi’nin Birleşmiş Milletler’de kabul edilmesi, Yargıtay’ın hem ulusal hem de global ölçekte somut tesirler doğuran değerli muvaffakiyetleri olduğunu belirtti. Akarca, yapısal ıslahatların üçüncü sütununu oluşturan ‘adli kalite’nin son iki yıldan beri en öncelikli çalışma alanları olduğunu belirterek, “Hepimizin üzerine titrediği yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı, yargıda dürüstlük, yargının şeffaflığı ve hesap verebilirliği prensiplerinin gerçek ve görünür olmasının en tesirli yollarından biri isimli kaliteyi artırmaktır” diye konuştu.
‘YARGITAY, GEREKÇELİ KARARLARI İLE KONUŞUR’
Akarca, ‘Yargıtay Gerekçeli Karar Yazım Rehberi’ne değinerek, Yargıtay’ın ülkede içtihat birliğini sağlamasının ve yargı hizmetinin kalitesini artırmasının en tesirli aracının gerekçeli kararlar olduğunu kaydetti. Akarca, “Yargıtay gerekçeli kararları ile konuşur. Temyiz mahkemeleri bakımından münasebet; türel güvenliği ve öngörülebilirliği sağlar, gereksiz davalar açılmasını yahut kanun yollarına başvurulmasını önler, halkın yargıya duyduğu itimadı korur ve artırır. Dengeli ve istikrarlı gerekçeli kararlar, uyuşmazlıkların nasıl çözüleceği konusunda somut ve ayrıntılı bir rehberlik sunarak kanun önünde eşitliği ve içtihat birliğini güçlendirir. Sonuç olarak, kaliteli gerekçeli karar, kaliteli adalettir. Bu nedenle, isimli kalitenin kıymetli bir bileşeni olarak gerekçeli karar kalitesinin yükseltilmesi maksadıyla yaklaşık 2 yıldan beri kapsamlı ve sistematik bir çalışma yürütülmüştür. Rehberde yer alan en kıymetli yapısal ıslahat, temyiz nedenlerinin kararda özetlenecek olmasıdır. Bu formda, bireyler ileri sürdükleri temyiz nedenlerinin hangi sebeple yerinde görülmediğini karardan anlayabileceklerdir. Bu ıslahatla Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin verdiği ihlal kararlarının tekrarlanması da önlenecektir. Yargıtay kararlarının gerekçeli olması, istinaf ve birinci derece mahkeme kararlarının kalitesini de olumlu etkileyecektir” tabirlerini kullandı.
‘YAPAY ZEKA DAYANAKLI İÇTİHAT MERKEZİ’
Akarca, 2015 yılında tüm Yargıtay kararlarını istisnasız biçimde toplumun erişimine açtıklarını hatırlatarak, şeffaflık ve hesap verebilirlik bakımından bu teşebbüs değerli olduğunu belirtti. Bununla birlikte kimi kararların da rastgele bir filtraj olmadan internet sitesinde olmasının, emsal karar arayanların işlerini zorlaştırdığını lisana getiren Akarca, bunun üzerine, Yargıtay İçtihat Merkezinin yapay zeka takviyeli formda geliştirilmesi fikrinin doğduğuna vurgu yaptı. Akarca, “Bireysel olarak kullanıcıyı tanıyan sistem, kısa müddette ve kolay formda aradığı kararı bulmasına imkan verecek. Yapay zeka takviyeli Yargıtay İçtihat Merkezi en geç Haziran ayında faaliyete geçecek olup, bu sistem büyük ölçüde Gerekçeli Karar Yazım Rehberine nazaran tasarlanmıştır. Yargıtay İçtihat Merkezinde karar aranırken Rehberde yer alan ana başlıklara nazaran indeksleme ve sorgu da yapılabilecektir. Kararlar ehemmiyet derecesi de dahil olmak üzere kullanıcının belirleyeceği çeşitli sorgu kriterlerindeki sıraya nazaran ekranda görülecektir. Kullanıcılar ilgilendikleri kararları sistemde oluşturdukları kendi belgelerine da kaydetme imkanına sahip olacaktır” dedi.
Akarca, yakın gelecekte iş süreçlerinin, rapor kağıtlarının, birinci derece ve bölge adliye mahkemesi karar özetlerinin, ilam taslaklarının da yapay zeka dayanaklı olarak yapılmasının planlandığını söyledi. Akarca, “Planlanan bu teknolojik yeniliklerin hayata geçirilebilmesi için de Yargıtay kararlarının belirli standartlara sahip olması gerekmektedir. Çalışmalarımıza standartlar getirilmesi halkın inancını sarsan farklı ya da keyfi uygulamaları önleyerek yargı hizmetinin kalitesini de artıracaktır” tabirlerini kullandı.
‘TOPLAM EVRAK SAYISI 420 BİN 287’
Akarca, 31 Aralık 2022 tarihi prestijiyle Yargıtay hukuk daireleri ile Hukuk Genel Şurasında toplam 64 bin 126, ceza daireleri ile Ceza Genel Şurasında 293 bin 233, Cumhuriyet Başsavcılığında ise 62 bin 928 derdest belge bulunduğunu, 2022 sonunda Yargıtay’daki toplam derdest evrak sayısının 420 bin 287 olduğunu belirtti. Akarca, derdest belge sayısının 2016 yılı sonunda 1 milyon 438 bin 785, 2017 yılı sonunda ise 1 milyon 179 bin 027 olduğu dikkate alındığı bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçmesi ile birlikte son 6 yıl içerisinde Yargıtay’ın derdest belge sayısında kıymetli bir azalma olduğunun ortaya çıktığını kaydetti.