2,5 yıl evvel pandeminin başlarında herkesin meskenlere kapandığı devirde, Avrupa Birliği İç Piyasa Komiseri Thierry Breton’un büyük bir telaşı vardı: İnternete çok yüklenilecekti. Herkesin meskenden çalıştığı ve vaktinin büyük bir kısmını ekran başında geçirdiği periyotta Avrupa’nın ve dünyanın genelinde internet akış trafiği çok ağır bir formda arttı.
DEVLER KAPLADIKLARI ALANIN PARASINI ÖDEMELİ
Covid-19 karantinaları sırasında beşerler internette çok daha fazla vakit geçiriyor, bütün gün Zoom yapıyor ve neredeyse bütün gece Netflix izliyordu. Breton, Netflix Inc. CEO’su Reed Hastings’i aradı. Breton’un Hastings’ten istediği, tanınan akış sitesinin görüntü kalitesini düşürmesi ve öbür siteler için daha fazla bant genişliğine müsaade vermesiydi. Sonraki iki yıl boyunca sorun burada çözülmüş görünüyordu. Lakin Netflix ve YouTube üzere şirketlerin bildiği üzere, bu yalnızca başlangıçtı. Avrupalı yetkililer artık büyük teknoloji şirketlerinin ürettikleri trafiğin maliyetlerinden sorumlu tutulmasını istiyor.
Avrupa Birliği İç Piyasa Komiseri Thierry Breton / Fotoğrafçı: Nathan Laine/Bloomberg
ŞİRKETLER KENDİNİ SAVUNUYOR: TRAFİĞİN SORUMLUSU KULLANICILAR
Breton ve piyasa rekabet şefi Margrethe Vestager geçtiğimiz günlerde, telekom operatörlerinin yeni kuşak internet altyapısını karşılamalarına yardımcı olmak için Google ve Meta üzere şirketlerin “adil paylarını” ödemesini sağlamakla ilgilendiklerini açıkça konuşmaya başladılar.
AB’nin mevzuyu araştırdığını söylemek bile şirketler ortasında paniğe neden oldu. Teknoloji şirketleri kendilerini şöyle savunuyor:
1. Trafiği yaratan şirketler değil, kullanıcılar.
2. Data merkezleri, su altı kabloları ve sunucu kutuları üzere altyapıya yatırım yaparlar.
3. Telekomünikasyon sanayisinin nimetlerinden faydalanırken, tüketicilerin Wi-Fi ve TV için ödeme yapmasının nedeni bu hizmet değil mi?
Teknoloji savunucuları, Avrupa Telekomünikasyon Şebeke Operatörleri Birliği’nin lobi çalışmalarının bir sonucu olarak, ödemeler konusunda artan baskıyı sık sık eleştiriyor. Sanayi kümesi, kısaca ETNO, bu bahar yayın yapan sitelerin ve büyük teknolojinin, telekom şirketlerinin altyapı sokak çalışmaları, 5G ve fiber altyapıda kullanılacak telefon kuleleri kurmak için harcamayı planladığı 28 milyar avronun (26,9 milyar dolar) bir kısmını kesmesi gerektiğini savunan bir rapor yayınladı.
Yetkililer, Breton’un bu fikre 2021’in başlarında baktığını söyleyerek buna karşı çıkmak için görüşmelere başladı. Lakin, büyük teknoloji ödemelerinin gerçekte nasıl yapılacağı konusunda netlik yok. Şirketler kullandıkları data ölçüsüne nazaran direkt telekomlara para verebilir mi ? Ağların kullanması için bir fona mı ödeme yapacaklar? Yoksa teknoloji ve telekomünikasyon şirketleri ortalarında muahedeyi müzakere etmek zorunda mı kalacak?
KULLANICILARIN NETFLİX FATURALARI ARTABİLİR
Bazı siyasetçiler, ülke genelinde ABD üzere sadece birkaç operatöre sahip olmayı hayal ediyor. Lakin telekom operatörlerinin uzun müddettir devam eden konsolide etme dileği değişmedi. Bu durum, karı artırabilir, fakat kıtadaki operatörlerin sayısını da azaltabilir. Avrupa’da enflasyon ve güç faturaları bu kadar yüksekken, Avrupa Komitesi’nin insanların Netflix faturalarını artırma riskini de taşıyan bir şey yapması pek muhtemel değil.
Breton, AB’nin gelecek yılın başlarında uygun bir istişareden sonra hassas ve sorumlu bir teklif oluşturmasının vakit alacağını söyledi. Yetkililer, “altyapımızın dijital alanımızı sürdürebilmesi ve destekleyebilmesi için neye muhtaçlığımız olduğunu” belirleyecek. Tam teşekküllü bir teklifin, 2023’ten evvel sunulması beklenmiyor. Ancak komitenin vakti da dolmaya başlıyor. Avrupa seçimleri 2024’te geliyor, yani AB’nin yürütme kolunun teklif sunmak için yaklaşık bir yılı kaldı. Teklif gerçekleşse bile, mutabakata dahil olan çeşitli oyuncuların pozisyonlarını sağlamlaştırması yıllar alabilir.
Muhtemel sonuç: Sorun uzun bir müddet daha konuşulmaya devam edecek. AB, teknoloji şirketlerinin “adil kota paylaşımının” gerçekte neleri kapsadığına karar vermeden evvel daha fazla lobicilik yapması ve daha fazla görüşme yapması gerekiyor.