Mert İnan – Kuraklık İstanbul başta olmak Türkiye genelinde tesirini sürdürürken, su kaynakları da süratle azalmaya devem ediyor. Adeta yağmur ve kar yağışına hasret kalan Türkiye’de, birçok barajın su düzeyi taban düzey denilen yüzde 10 doluluk oranına gerilerken, uzmanlar bu durumun susuzlukla birlikte önemli sıhhat riskleri içerdiğini belirtiyor. Su düzeyinin yüzde 10 ve altına düşmesini taban düzey olarak tanımlayan uzmanlar, baraj ve gölet tabanındaki çamur tabasının neden olacağı kirlilik yükünün fakat ileri arıtma sistemleri ile giderilebileceğinin altını çiziyorlar.
‘Şebekeye verilmesin’
Milliyet’e konuşan Türkiye Tabiatını Müdafaa Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici, kuraklılığın hem susuzluk sorunu, hem de pak suya ulaşmada ıstıraplar yaratacağına dikkat çekerken, “Maalesef barajlar, göletler ve doğal göllerin birçoğu hem erozyonla gelen tarım atıklarının, hem de insan faaliyetlerinden kaynaklı kirlilik yüküne maruz kalıyor. Baraj, gölet ve göllerin taban kısmında sedimantasyon yani kirlilik birikintisi oluşur.
İstanbul’daki Küçükçekmece ve Büyükçekmece Göllerini çevreleyen konut ve sanayi kirliliğinden nasibini alan en çarpıcı örneklerdir. Misal durum başka kentlerdeki birçok göl, gölet ve baraj içinde geçerli. Kuraklığın devam ettiği göz önüne alınarak doluluk oranı yüzde 10 düzeyine gerileyen barajlardaki suyun mümkünse şebekeye verilmemesi yahut çok detaylı tahlil ve filtreden geçirilmesi gerekir” diyor.
Baraj, gölet ve göllerdeki mümkün azot ve fosfor yüküne de dikkat çeken Dr. Kesici; “Şayet taban suyu kalan katmanda azot ve fosfor yükü fazlaysa, klorlama ile temizleme yarar etmediği üzere, bu elementlerin bir ortaya gelmesiyle ortaya çıkan karışımın mide ve bağırsak hastalıklarına yol açabileceği biliniyor. Kuraklığa bağlı oluşacak kirlilik yüküne karşı tüm ilgili kurumların dikkatli hareket etmesi gerekir” diyerek ikazlarını sıralıyor.
İTÜ Etraf Mühendisliği Kısmından Prof. Dr. İzzet Öztürk de, baraj, göl ve göletlerdeki taban suyunun, meyyit hacim olarak kabul edilmesi gerektiğine dikkat çekerken, şunları söylüyor: “Dipte kalan meyyit hacim suyu kullanılacaksa, kesinlikle özel arıtmadan geçirilmesi gerekir. Taban suyunun içeriğindeki kimyasallara karşı daima ölçümler yapılmalı. Yüzde 10 ve altı düzeydeki barajların su kalitesi çok sıkı biçimde takip edilerek, riskli durumlarda su akışının kesilmesi hakikat olur.”
DSİ eski Yöneticisi ve Su Siyasetleri Derneği Lideri Dursun Yıldız ise “Dipteki mikro kirleticiler suyla arıtma sistemlerine aktarılacak olsa da bunu büsbütün filtreden geçmeleri sıkıntı. Mikro kirlilik yükleri şebeke çizgilerine karışabilir. Bur durumda su hijyeni açısından sorun yaşanır” dedi.
‘Metan kokusu fark edilir’
Prof. Dr. Halim Orta (Biyosistem Mühendisi-Arazi ve Su Kaynakları Uzmanı): “Asıl sinema yeni başlıyor. Sular azaldıkça taze su ve toplama havzalarındaki taban suyu sorunu da gündeme gelecektir.
Dip suyu çekilen suda metan kokusu basitçe fark edilir. Bu nedenle meyyit hacim dediğimiz yüzde 10’un altında rezerv baraj yahut su göletlerde bırakılıp çekilmemesi yanlışsız olan uygulamadır. Fakat kuraklığın şiddeti nedeniyle birçok barajın meyyit hacim denilen kısmının bile tükendiğini görüyoruz.”