Türkiye son günlerde Marmara ve Ege Bölgesi’nde meydana gelerek halk ortasında paniğe yol açan zelzeleleri konuşuyor. Özellikle 10 Ocak’ta Ege Denizi’ndeki Midilli Adası’nda meydana gelen 5 büyüklüğündeki sarsıntı ve yeniden tıpkı gün Girit Adası’ndaki 4.4 büyüklüğündeki sarsıntı, başta İzmir ve Balıkesir olmak üzere Ege Bölgesi’nde yaşayan vatandaşları huzursuz etti. Peş peşe yaşanan sarsıntıların büyük bir zelzelenin habercisi olduğunu düşünen vatandaşlar, sarsıntı uzmanlarının yorumlarına dikkat kesildi. Bilim Akademisi kurucu üyesi, yer bilimci ve sarsıntı uzmanı Prof. Dr. Naci Görür ve İTÜ Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ziyadin Çakır, son yaşanan zelzeleler ve büyük sarsıntı üretebilecek faylara ait milliyet.com.tr’ye kıymetli açıklamalarda bulundu.
İZMİR’DEKİ 2 İLÇEYE DİKKAT!
İzmir ve etrafında yıkıcı sarsıntı üretebilecek çok sayıda fay çizgisi bulunduğunu belirten Prof. Dr. Ziyadin Çakır, Türkiye’de sarsıntı üretme potansiyeline sahip fayların bilimsel yollarla tespit edildiğini vurguladı. Hangi fayın daha evvel kırılacağının bilinmediğini söyleyen Prof. Dr. Çakır, bilhassa iki ilçeye dikkat çekti.
“İzmir’in Bornova ve Karşıyaka üzere zayıf tabanlara sahip bölgeleri düşünüldüğünde yakın bir yarar oluşacak orta büyüklükte bir zelzele dahi İzmir için yıkıcı sonuçlara neden olabilir” diyen Prof. Dr. Çakır, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Deprem üretme potansiyelinin yüksek olduğu faylar sayılı olup bunlardan en kıymetlisi Marmara Denizi içerisindeki Kuzey Anadolu fayıdır. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da birkaç tane benzeri fay bulunuyor. Bunların dışında sarsıntı üretme potansiyelinin yüksek olduğu bilimsel yollarla ortaya konmuş bir fay mevcut değil.”
BÜYÜK ZELZELENİN AYAK SESLERİ Mİ?
Son günlerde Ege Denizi’nde yaşanan hareketlilik akıllara bir defa daha yakın gelecekte büyük bir zelzelenin yaşanma ihtimalini getirdi. Türkiye’nin bir zelzele ülkesi olduğunu gerçeğini hatırlatan bu küçük sarsıntıların öncü olması durumunda yıkım gücü büyük bir zelzelenin meydana gelme ihtimali fazla. Küçük zelzelelerin muhtemel bir büyük zelzeleye olan tesirlerine ait konuşan Prof. Dr. Ziyadin Çakır, dünyada küçük sarsıntılardan sonra büyük sarsıntıların çok az meydana geldiğini hatırlattı.
Prof. Dr. Çakır, “Deprem aktivitesi vakit zaman kimi bölgelerde artışa geçebilir. Zelzele aktivitesindeki bu cins artışlar her vakit o bölgede daha büyük bir zelzelenin olacağı manasına gelmez. Fakat büyük bir zelzelenin yaşanma ihtimali de elbette kelam konusu olabilir” diye konuştu.
‘MİDİLLİ’DE ŞU ANDA ‘DEPREM FIRTINASI’ VAR’
Özellikle toplumsal medyadan yaptığı açıklamalarla çok konuşulan yer bilimci ve zelzele uzmanı Prof. Dr. Naci Görür de şu anda Midilli Adası’nda bir ‘deprem fırtınası’ olduğunu belirterek yaşanan zelzelelerin her birinin bağımsız olduğuna ve bölgede çok sayıda zelzelenin yaşandığına dikkat çekti. İzmir’in yanı sıra İstanbul için de ihtarlarda bulunan Prof. Dr. Görür, şunları da ekledi:
“Her biri bağımsız, haklı büyüklükteki çok sayıda sarsıntı, bölgenin gerildiğini gösterir. Yani gerilim birikimi kelam konusu olur. Bir yerde çok sarsıntı olursa gerilim birikimi de fazla olur ve bu durum sarsıntısı tetikler. Ege levhası üzerinde, Ege Denizi içinde çok sayıda fay var. Rastgele bir yarar gerilim yoğunluğu artarsa daha büyük bir sarsıntı de meydana gelebilir.”
‘7 VE ÜZERİ ZELZELE ÜRETME POTANSİYELİNE SAHİP’
Prof. Dr. Naci Görür, İzmir’de Gediz Irmağı çökelleri üzerine inşa edilen çok katlı binaların yanlış ya da yetersiz yer etüdü yapılmış olması halinde ayakta kalmasının güç olduğunun altını çizdi. Sisam Adası’nda olan bir zelzelenin İzmir’i de etkilediğini ve İzmir Fayı’nın 7 ve üzeri sarsıntı üretme potansiyeline sahip olduğunu söyleyen Prof. Dr. Görür, “Bu fay üzerinde meydana gelebilecek bir zelzele, İzmir’i daha makus etkileyebilir” diye konuştu.
Ege ve Marmara haricinde Türkiye’nin doğu bölgelerinde de sarsıntı riskinin olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Görür, Malatya’nın Erkenek ve Çelikhan ilçeleri ile Kahramanmaraş’ın Türkoğlu ilçelerinde yaşayanların sarsıntıya karşı hazırlıklı olmaları gerektiğini vurguladı.
DEPREM ANINDA NE YAPMALI?
Depremler en çok can ve mal kaybına sebep olan doğal afetlerin başında geliyor. Yıkıcı zelzeleler geçmiş ve gelecekte Türkiye için kaçınılmaz olsa da alınacak tedbirlerle hasar azaltılabilir, maddi ve manevi kayıpların önüne geçilebilir. Yanlışsız tabana uygun materyallerle inşa edilmiş binalar sarsıntıda meydana gelebilecek maddi ve manevi yıkımdan koruyabilir.
Son yıllarda bilhassa 1999’da Gölcük ve Düzce’de yaşanan sarsıntılardan sonra vatandaşlar sarsıntı anında yapılması gerekenlere ait daha şuurlu olsalar da tekrar de önemli külfetler yaşanabiliyor. Deprem anında nelere dikkat edilmesi konusunda Afet ve Acil Durum İdaresi Başkanlığı’nın (AFAD) internet sitesinde değerli noktalara dikkat çekiliyor. İşte AFAD’ın sitesinde yer alan kıymetli bilgiler:
– Bina içindeyseniz panik yapmayın.
– Sabitlenmemiş dolap, pencere ve raf üzere eşyalardan uzak durun.
– Sarsıntı geçene kadar bekleyin, diz üstü yere çökün, baş ve enseyi koruyacak biçimde kapanıp sabit bir yere tutunun.
– Sarsıntı sırasında binayı terk etmeye çalışmayın, meskenin içinde kalın.
– Balkona çıkmayın, pencerelerden aşağıya atlamayın.
– Asansör kullanmayın.
– Kibrit ve çakmak yakmayın, elektrik düğmelerine dokunmayın.
– Tekerlekli sandalyedeyseniz tekerlekleri kilitleyin, başınızı ve boynunuzu müdafaaya alın.