ÖNDER YILMAZ Ankara – Türkiye’de ömür mühletinin uzadığına dikkat çeken TBMM Yaşlıların Problemlerini Araştırma Komitesi, huzurevi ile yaşlı bakım ve rehabilitasyon merkezlerine kabul yaşının 60’tan 65’e çıkarılması teklifinde bulundu. Raporda, huzurevlerinde geçmişin izlerini taşıyacak yaşlının anılarının canlandıracak, kendilerini tanıdık ortamda ve inançta hissettirecek mekânsal düzenlemeler yapılması, “nostalji köşeleri/alanları” oluşturulmasına vurgu yapıldı. “Türkiye Yaşlılık Konseyi” kurulmasının talep edildiği komite raporunda şu tespit ve tekliflerde bulundu:
Bakım alanında bireylerin kişisel-cepten ödemeleri azaltılmalı, sıhhat ve toplumsal bakımın entegre formda sunulması ve ev-toplum temelli bakım desteklenmeli.
Aile bireyine sigorta
Yaşlı nüfus oranı yüksek olan ülkelerde uygulanmaya başlanmış olan “uzun periyodik bakım sigorta sistemi” için çalışmalar yapılmalı.
Uzun periyotlu konutta bakım hizmetleri, dünyada olduğu üzere ülkemizde de çoğunlukla aile bireyleri tarafından (informal bakım) sunulmaktadır. Bu hizmeti sunanların çoğunluğunu bayanlar oluşturmaktadır. İnformal bakım verenlerin bakım yükünün azaltılması ve bu alanın formal bakımla (uzun periyotlu bakım işgücü oluşturulması gibi) desteklenmesi ve aile bireylerinin iş gücüne iştirakinin sağlanması değer arz etmektedir. Ailede bakım verenler için muhtaçlık kriterine nazaran meskende bakım fiyatı ödenmesine karşın ekseriyetle bayanlardan oluşan bu küme toplumsal güvenlik kapsamında yer almamaktadır. Ailede bakım veren birey, bakım verdiği sürece sürdürülebilir ve kapsayıcı bir bakım teminat modeli kapsamına alınmalı.
65 yaşın yaşlılığın başlangıcı olduğunun kabul edildiği göz önünde bulundurularak huzurevlerine kabul yaşı birinci basamakta 65’e çekilmeli; vakitle gözden geçirilerek kademeli bir biçimde artırılması değerlendirilmeli.
Güvenli bakıcı
Yaşlıya bakım veren bireylerin empati, hürmet, kültürel duyarlık ve nezaket hususları ile yaşlıların özerkliği, kendi kararlarını tayin etme, yaşlı mahremiyeti bahislerini her vakit önemseyen nitelikli işçi yetiştirecek düzenekler oluşturulmalı ve istihdamda bu özelliklerine haiz işçinin seçilmesi konusunda çalışmalar yapılmalı
Milli Eğitim Bakanlığı ve lokal idarelerin, yaşlı bireylerin muhtaçlık duyabileceği “güvenli bakıcı” gereksinimini gidermek gayesiyle planlama eğitim programları düzenlemesine yönelik teklif de yer aldı.
Acil durum butonu
Toplumsal iştiraki düşük ve toplumsal olarak izole yaşayan yaşlıların tespitinin yapılarak yalnız yaşayan yaşlıların gündüz bakım hizmetlerinden faydalandırılması, konut dışında toplumsal hayata katılması sağlanmalı.
Yaşlı bakım maliyetini ve öteki muhtaçlıkları karşılamada emekli maaşının yetersiz kaldığı durumlarda yaşlıların toplumsal yardım hizmetlerinden yararlanmalarına imkan verilmeli.
Yerel idareler ile Sıhhat Bakanlığı iş birliğinde yaşlıların düşme riskinin önlenmesinin ve sıhhat bilgilerinin anlık takibi için acil durum butonu üzere akıllı aygıt uygulamaları yurt genelinde yaygınlaştırılmalı.
Cumhurbaşkanlığına bağlı “Türkiye Yaşlılık Çalışmaları Kurumu/Konseyi” kurulmalı.
Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına bağlı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünün ayrılarak, “Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü” kurulması değerlendirilmeli.