Veli- Der üyeleri, 2022-2023 eğitim-öğretim yılının birinci devrinin bugün tamamlanmasının akabinde İstanbul’daki Kartal Meydanı’nda bir ortaya geldi. Veliler, MEB’e yönelik hazırladıkları periyot karnesinin pankartını taşıdı.
Veliler ismine hazırlanan ortak açıklamayı dernek üyesi Aysun Eren okudu. Artırımların, hayat pahalılığının en çok açlık hududu altında hayat uğraşı veren alt gelir kümeleri ve fakir ailelerin çocuklarını etkilediği vurgulanan açıklama şöyle:
“TEMEL GÜNDEMİMİZ ÇOCUKLARIN AÇLIĞI”
- Yoksullaşmayla birlikte eğitimde eşitsizlik, Cumhuriyet tarihi boyunca görülmemiş bir boyuta ulaştı. Temel gündemimiz, çocukların açlığı. Tutuklu bir ailenin 6 yaşında bir çocuğu, babaannesinin meskeninde, yetersiz beslenme nedeniyle kaybettiğimizi üzülerek basından öğrendik. Yaşadığımız acı gerçeğe karşın fiyatsız okul yemeği talebi ‘maliyet hesabı’ gerekçesiyle yok sayılmaktadır. Aylardır sürdürdüğümüz uğraş sonucunda, fiyatsız okul yemeğinin sırf okul öncesi eğitim ve taşımalı eğitimden yararlanan öğrencilerin devam ettiği pansiyonlu okullarda dağıtılacağıyla ilgili bir açıklama yapıldı. 2020 datalarına nazaran ülkemizdeki çocukların yüzde 44,3’ü yoksulluk ve açlıkla karşı karşıyadır. Son 3 yıl içerisinde yoksulluğun, artırımların artışı ile birlikte en optimist durumda bile bu oran en az her iki çocuğumuzdan birinin açlıkla karşı karşıya kaldığının ispatıdır. Belirlenen taban fiyatlar üzerinden öğlen yemeği fiyatı 45- 50 TL’den başlıyor. Okul kantinlerinden ulaşılabilecek en ucuz besin tostun fiyatı ise 15- 20 TL. İki-üç çocuklu bir aile için çocukların okulda gereksinim duyduğu beslenmenin aylık maliyeti, ülke nüfusunun yarısından fazlasının taban fiyatla yaşamaya çalıştığı bir ülkede aylık gelirlerinin üçte birini aşıyor.
“YETERSİZ BESLENME NEDENİYLE ÇOCUKLARIN BÜYÜK ÇOĞUNLUĞUNDA ÖĞRENME ZAHMETİ YAŞANIYOR”
- Yetersiz beslenme nedeniyle kız öğrencilerin yüzde 85’inde, erkek öğrencilerin yüzde 68’inde kansızlık, öğrenme zahmeti, fizikî gelişimlerinde yavaşlama yahut durma, derslerde bayılma üzere sıhhat problemleri yaşamaktadırlar. Tüm okullarda, üniversitelerde hemen fiyatsız bir öğün yemek uygulaması başlatılmalıdır.
“EN DEĞERLİ SIKINTILARDAN BİRİ DE İÇME SUYUNA ERİŞİM”
- Okullarda, en az yetersiz ve istikrarsız beslenme sorunu kadar kıymetli bir sorun olan sağlıklı içme suyuna erişimdir. Ülkemizde, okulların yüzde 95’inin bahçelerinde öğrencilerin su muhtaçlığını karşılayabilecekleri çeşmeler yoktur. Olanlarda da su tesisatlarının eski olması nedeniyle kent şebeke suyu pak olsa bile, okula ulaştıktan sonra içilebilir olmaktan çıkmaktadır. Kantinlerde 500 ml’lik su 3- 5 TL’dir. Okula harçlıksız gönderilen öğrencilerin kantinden su alması mümkün değildir. Öğrenciler ekseriyetle 500 ml’lik pet şişelerle getirdikleri suyu tüketmektedirler fakat gelişim çağında olan bir öğrencinin 2 litre su tüketmesi gerektiği düşünülürse ve bilhassa havaların ısındığı periyotlarda konuttan getirilen su yetmemekte, daha sonra su gereksinimlerini tuvalet çeşmelerinden karşılamaktadırlar. Bu durumda hijyenik olmayan şartlarda hastalığa davetiye çıkarmaktır. Yapılması gereken, evvelden olduğu üzere çeşmeler yapmak ve okulun su tesisatının sık sık bakımını yapmaktır. Veli- Der Edirne Şubemizin ve Edirne Valiliği’nin ortak çalışmasıyla okulların koridorlarına su arıtıcılı sebiller konmuştur. Bir an evvel çocuklarımızın sağlıklı içme suyuna erişim hakkı tüm okullarda bir an evvel sağlanmalıdır.
“ÜLKEMİZDE 1,5 MİLYONU AŞKIN KIZ ÇOCUĞU ARTIK OKULLARDA DEĞİL”
- Ülkemizde milyonlarca kız çocuğu örgün eğitim dışına çıkmıştır. Kız çocukları şiddet, istismar riski altında yaşamakta, çocuk yaşta evliliğe maruz bırakılmaktadır. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın 2021- 2022 eğitim öğretim yılı okullaşma istatistiklerine nazaran ilkokulda 195 bin, ortaokulda 298 bin, lisede 373 bin kız çocuğu eğitimin dışındadır. Açık öğretimde okuyan kız çocuğu sayısı ise 636 bin 270’ tir. Yani, 1,5 milyonu aşkın kız çocuğu artık okullarda değil. 6 yaşında çocuklara gelinlik giydiren bir karanlığı yaşadığımız günlerde milyonu aşkın kız çocuğunun örgün eğitim dışına çıktığı bir gerçekliği yaşıyoruz. MEB’in TBMM’de açıkladığı datalara nazaran ilkokulda 11 bin 654 öğrenci, ortaokulda 28 bin 421 öğrenci, lisede 240 bin 668 öğrenci örgün eğitim dışına çıkmıştır. Asıl gerçek ise çok daha vahimdir. TÜİK 2022 datalarına nazaran, 15- 19 yaş aralığında 856 bin çocuk örgün eğitim dışına çıkmıştır.
- Bu çocuklarımızın 556 binini kız çocukları oluşturmaktadır. MEB’in açıkladığı son örgün eğitim istatistiklerinde ise 5- 17 yaş kümesinde bir milyon 200 bin 892 çocuk örgün eğitim dışında. Devamsızlar ve okul kaydı olup gitmeyenler bu sayıya dahil değil. Sıhhat sorunu vb. istisnai durumlar üzerinden tanım edilen lakin 20 yıllık eğitim siyasetleri sonucunda olağanlaştırılan açık öğretimde kayıtlı öğrenci sayısı ise 1 milyon 738 bin 198’e ulaşmıştır. Mesleksel eğitim merkezlerinde kâğıt üzerinde haftada bir gün okula, 4 gün işyerine, gerçekte ise cumartesi günleri ve bazen de pazar günü işyerlerinde çalıştırılan çocuk sayısı son 1 yılda 159 binden 1 milyon 300 bine ulaşmıştır.
“MESLEK LİSELERİNDE OKUL ORTAMINDA VE İŞLETMELERDE KAZA SAYISI YILDA 2 BİN 385’E YÜKSELDİ”
- Ayrıca mesleksel eğitim verilen kurumlarda çocuklarımız, iş kazası yaşama riski ile de karşı karşıya bırakılmaktadır. 2013’te meslek liselerinde okul ortamında ve işletmelerde 239 ‘iş kazası’ yaşanmışken 2019’da bu sayı 2 bin 385 yükseldi. Detaylı data olmadığı için çocukların hangi kazaları yaşadıkları sonuçlarına ait hiçbir açıklama, data yok. Ekseriyetle tarım, inşaat, üretime dayalı firmalarda çocuk kayıpları gözlenmektedir. Çocuklarımız yoksulluktan kaynaklı okullarını kitleler hâlinde terk etmek zorunda bırakılmaktadır.
“SÖZ KONUSU ÇOCUKLARIMIZ OLUNCA ‘BÜTÇE YOK’ DENİYOR”
- Söz konusu olan çocuklarımızın eğitim hakkı olduğunda ‘bütçe yok’ denilmekte, çocuklarımızın en temel hakları maliyet hesabı yapılmaktadır. Bütçe vardır ve bu bütçeyi ve ne yapılması gerektiğini bugün buradan bir kere daha açıklıyoruz. Mesleksel eğitim merkezlerinde patron devlet katkısı, 9, 10, 11. sınıflarda olan çocuklara verilen minimum fiyatın yüzde 30’u. 12’nci sınıflardaki çocuklara verilen minimum fiyatın yüzde 50’si ve Ustalık Telafi Programı’na katılan yetişkinlere verilen minimum fiyatın yüzde 50’si olan sayılar, işsizlik fonundan karşılanmaktadır. Mesleksel eğitim merkezlerindeki patron devlet katkısı patrona değil, burada mesleksel eğitim alan çocuklara karşılıksız eğitim dayanağı olarak verilmelidir. Özel meslek liselerinin sahiplerine ise teşvik ismi altında her yıl milyonlarca lira aktarılmaktadır. Özel meslek liselerine verilen teşvike son verilmeli, bugüne kadar özel meslek lisesi sahiplerine verilen fiyatlar geri alınmalı, bu sayılar açlık ve yoksulluk sonu altında yaşayan ailelerin çocuklarına eğitim dayanağı olarak verilmeli, çocukların okullarına geri dönüşü sağlanmalıdır.
“ACİLEN EK BÜTÇE AÇIKLANMALI, EĞİTİME KÂFİ BÜTÇE AYRILMALI”
- 1998’de eğitim yatırımlarına ayrılan bütçe yüzde 30,03’tü. Eğitim yatırımlarına 2002’de MEB bütçesinden yüzde 17,18 hisse ayrılmışken 2023 yılı için eğitim yatırımlarına ayrılan hisse 9,18’dir. 2022’de MEB bütçesinin merkezi idare bütçesine oranı yüzde 10,79 iken 2023 Mali Bütçe Kanunu Teklifi ile bu oran yüzde 9,64’e geriledi. Bütçedeki bu sayılar ne imkanların daralması ne de seçeneksizliktir, bir tercihtir. Bu tercih, çocuklarımızın kamusal eğitim hakkından yana değildir. Hemen ek bütçe açıklaması yapılmalı, eğitime kâfi bütçe ayrılmalıdır.
“OKULLARDA ZELZELE İLE İLGİLİ TEDBİRLER BİR AN EVVEL ALINMALI”
- MEB datalarına nazaran zelzele yönetmeliğinden evvel inşa edilmiş okul sayısı 31 bin 307’dir. Son 10 yılda sadece 5 bine yakın okula sarsıntıya dayanıklılık testi uygulanmış, bunlardan bin 500’e yakın okul zelzeleye sağlam olmadığı için yıkılmış, 2 bine yakın okul ise güçlendirilmiştir. Yalnızca İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya üzere 10 büyük kentimizde yıkılıp yapılmayan okul sayısı 234’tür. Bu okulların ihaleleri ödenek yokluğu gerekçesiyle iptal edilmiştir. Fakat öteki taraftan özel meslek lisesi sahiplerine teşvik ismi altında milyonlarca lira aktarılmıştır. 25 Mayıs 2022 tarihinde bakanlık bütçesinden sırf Maarif Vakfı’na 1 miyar 871 milyon lira aktarılmıştır. 2023’te Maarif Vakfı’na 3,5 milyar TL kaynak öngörüldüğü de MEB Denklik Yönetmeliği’nde yer alan değişiklikle açıklanmıştır. Zelzele gerçeğimiz son derece açıkken, son yıllarda ülkemizin birçok yerinde arka arda sarsıntılar yaşanıyorken bu gerçek yokmuş üzere davranılmasını kabul etmiyoruz. Kelam konusu olan milyonlarca ömürdür. Okullar, biz velilerin vergileri ile ayakta. Vergilerimizin bize ilişkin olan kamu kaynaklarının inançlı eğitim hakkı, ömür hakkı için kullanılmasını istiyoruz. Bugün buradan yetkilileri bir sefer daha uyarıyoruz. Okullarda zelzeleyle ilgili tedbirler bir an evvel alınmalı, sarsıntı riski nedeniyle yıkım kararı verilen okullarda güçlendirme değil yıkım kararı uygulanmalıdır.
“LAİK EĞİTİM BÜSBÜTÜN ORTADAN KALDIRILMIŞTIR”
- Laik, kamusal, okul öncesi eğitim, tüm çocuklarımızın hakkıdır. Zarurî imam hatipleştirme, müfredat değişimi, okullaşma siyaseti, imtihan sistemi değişiklikleri, tarikatlarla eğitimde yapılan protokol, iş birlikleri ile laik eğitim büsbütün ortadan kaldırılmıştır. Son Ulusal Eğitim Şurası sonrası alınan kararla ise bu uygulamaların daha da ötesine geçilmiş, okul öncesi dini eğitim 4- 6 yaş Kur’an kurslarının yaygınlaştırılmasıyla 4 yaşa düşürülmüştür. Aralık 2021’de gerçekleştirilen Şura sonrası okul öncesi dini eğitim toplum temelli kurumlar ismi altında kısa mühlet içinde yüzde 153 oranında artırılmıştır. 2022- 2023 eğitim- öğretim yılının başında bu sayı 127 bin 258’e ulaşmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı ve Din Öğretimi Genel Müdürlüğü, MEB iş birliği ile her gün yeni açılışlar yapılmaktadır.
- Açıklanan raporlar ayrıyeten okul öncesi dini eğitim veren bireylerin, okul öncesi eğitimi almayan bireylerden oluşmaması ve toplum temelli kurumlar ismiyle açılan yerlerin çocuklarımızın güvenliği açısından eğitim kurumu niteliğini taşımamasından kaynaklı yaşanılan meselelere da dikkat çekmektedir. Anne-babalardan gelen bu tenkitler, tasalar da Diyanet İşleri Başkanlığı sayfalarında paylaşılmaktadır. Aslolan çocuklarımızın üstün faydasıdır. 4-6 yaş ortası çocuklarımız bilişsel, ruhsal gelişimi açısından soyut bilgiyi öğrenme devrinde olmadığı şartlarda bu sürecin uygulanması, hayatlarında telafisi olmayan sonuçlara yol açacaktır. Okul öncesi dini eğitim uygulamasına son verilmeli, okul öncesi eğitim tüm çocuklarımıza fiyatsız, kamusal, bilimsel, eşit eğitim sağlanmalıdır.
“HER ÇOCUĞUMUZUN ÖZGÜRCE DERS SEÇME HAKKI VARDIR”
- Her yıl olduğu üzere ortaokullarda ve liselerde seçmeli ders tercihlerinin yapılacağı bir süreçte günlerdir öğretmenler, biz veliler çocuklarımızın ‘seçmeli dersleri’ seçme hakkı için uğraş ediyoruz. Vilayet, ilçe ulusal eğitim müdürlükleri yalnızca din derslerinin olduğu paylaşımları resmi sayfalarından açıklıyor, okullara sırf din derslerinin seçtirilmesi için yazılar, bildiriler gönderiliyor. Diyanet İşleri Başkanlığı, mescitlerde velilerin çocuklarını din derslerine yönlendirilmesi için açıklamalar yayınlıyor, müftülükler, dini yapılar, vakıflar eliyle faaliyetler yürütülüyor. Tüm velilere davetimizdir. Her çocuğumuzun özgürce ders seçme hakkı vardır. Çocuklarımızın tercihleri dışında ders seçmeye mecbur bırakıldığı durumda tüm velileri derneğimize, şubelerimize ulaşmaya çağırıyoruz. Dernek olarak tüm ikazlarımıza, hareketlerimize karşın Öğretmenlik Meslek Kanunu, 3 Şubat 2022’de maddeleşti ve sonrasında meslek basamakları imtihanı gerçekleştirildi. Öğretmenlerimiz fiyatlı, kontratlı ve takımlı olarak ayrıştırılmışken sorun daha da büyütülerek aday, uzman, başöğretmen olarak derinleştirilmiştir. Öğretmenlik Meslek Kanunu, meslek basamakları uygulaması iptal edilmelidir. Tüm öğretmenler için yoksulluk sonunun üstünde eşit işe eşit fiyat, eşit haklar, takımlı, teminatlı istihdam sağlanmalıdır.
“19 BİN 708 KÖY OKULU KAPATILDI”
- 2002- 2022 devrinde 19 bin 708 köy okulu kapatıldı. Eğitime erişim en temel hak olmasına karşın köylerde yaşayan çocuklarımız okulsuz, öğretmensiz bırakıldı. Taşımalı eğitime mecbur bırakıldı. 2022 datalarına nazaran norm açığının 120 bine ve fiyatlı öğretmen sayısının 86 bine yaklaşması, 20 bine yakın köy okulunun kapatılması ile öğretmen muhtaçlığı her devirden daha fazla artmasına karşın kâfi öğretmen ataması yapılmadı. 2021- 2022 yılı atama sayısı son 10 yılın ortalaması olan 40 bin 375’in altında kaldı. Çocuklarımız okulsuz, öğretmensiz, ataması yapılmayan öğretmenler ise özel okullarda minimum fiyatın dahi altında yahut öbür işlerde açlık sonu altında çalışma şartları ile baş başa bırakıldı.
- Geleceğine dair umudu kalmayan onlarca öğretmen hayatına son verdi. Eğitim, kamusal bir hizmet ve toplumsal yarar üretmesi gerekiyor. Çocuklarımızın geleceğini, ortak geleceğimizi etkiliyor. Bu yüzden MEB’in daima olarak ‘bütçe imkanlarını, yetersizliğini’ münasebet göstermesini kabul etmiyoruz. Çocuklarımızın öğretmen gereksinimine karşın bütçede yüzde 1- 1,5 oranında bir artış dahi en az 170 bin öğretmen ataması için kâfi olabilecekken tercih bir defa daha çocuklarımızın kamusal eğitim hakkından yana kullanılmadı. Bir an evvel en az 100 bin öğretmen ataması yapılmalıdır.
“KAMUSAL EĞİTİMİ KAYBETTİĞİMİZ HER GÜN ORTAK GELECEĞİMİZİ KAYBEDİYORUZ”
- Özel okul sahiplerinin talebi doğrultusunda özel okul fiyatlarına yüzde 65 artırım yapıldı. Yapılan artırım, özel okulların kıymetli bir kısmında sırf okul fiyatı ile sonlu kalmadı. Yemek, ulaşım, kırtasiye vb. kalemlere de yansıtıldı. Okul sayısı yetersizliği, öğrencilerin istediği okul cinsine yerleşememesi, eğitimin laik, bilimsel niteliğinin ortadan kaldırılması üzere nedenlerle veliler, özel okullara mecbur bırakıldı, gelirlerinin değerli bir kısmını özel okullara vermek zorunda kaldı. Özel öğretim kurumlarında çalışan öğretmenler ise taban fiyat hatta kontratları münasebet gösterilerek taban fiyatın dahi altında çalışma şartları ile karşı karşıya. Özel okullar çocuklarımızın eğitim hakkı, öğretmenlerin emeklerinin sömürü çemberi. Özel okulların imkanları ile kamu okullarının imkanlarının eşitsizliği ise eğitimde yaşanılan eşitsizliği her geçen gün daha da artırmaktadır.
- Türkiye’de faaliyet yürüten özel okul sayısı rekor bir seviyeye ulaşmıştır. 2012, 4+ 4+ 4 uygulaması öncesinde Türkiye’de 4 bin 664 özel okul bulunmaktayken 2022 yılı prestijiyle özel okul sayısı 14 bin 179’a; öğrenci sayısı ise yaklaşık 2,5 kat artarak 535 bin 788’den 1 milyon 578 bin 233’e yükselmiştir. Kamusal eğitimi kaybettiğimiz her gün ortak geleceğimizi kaybediyoruz. Özel okul sahiplerine ‘teşvik’ ismi altında aktarılan fiyatlar, kamu okullarına aktarılmalıdır. Özel okullar kamulaştırılmalı, tüm çocuklarımıza eşit, kamusal eğitim hakkı sağlanmalı, tüm öğretmenlere eşit haklara, eşit fiyata sahip şartlarda takımlı, teminatlı çalışma şartları sağlanmalıdır. Biz veliler her yeni güne telaşla başlıyoruz. Çocuklarımızın okullara aç gitmediği, yoksulluktan kaynaklı okullarını terk etmek zorunda bırakılmadığı, çocuk yaşta işçileştirilmediği, zelzele riski nedeniyle ömürlerine ait telaş taşımadığı, okulsuz, öğretmensiz kalmadığı, laik, kamusal eğitim hakları için çaba etmeye devam edeceğiz.”
MEB’E BOL “1 PUANLI” KARNE
Açıklamanın akabinde MEB için hazırlanan devir karnesinin olduğu pankart gösterildi. Karneye nazaran MEB’e, tarikat ve cemaatlerle bağlantılarda, pahalar ve din istismarı edebiyatında, eğitimde özelleştirme uygulamalarında ve eğitimde takımlaşma ve liyakatsizlikte 5 puan verildi. Buna rağmen etik eğitimde, laiklik ve bilim uygulamalarında, demokrasi ve insan haklarında 1 puan verilerek başarısız sayıldı. Ayrıyeten MEB’in okuduğu kitap sayısı kısmına (0) yazıldı.